Trong không khí nóng bỏng của mùa hè tình nguyện, để lấy thông tin về những hoạt động cụ thể của các đội tình nguyện (đồng thời cũng vì một số lý do cá nhân), 5h sáng ngày 21/7, nhóm phóng viên chiến trường của chúng tôi quyết định lấy xe máy phóng lên Đại Từ.

Đi qua những đoạn đường đồi quanh co khúc khuỷu, chúng tôi lên tới Đức Lương vào lúc 10 giờ sáng. Trong khi hai người còn đang loay hoay hỏi đường vào trường mẫu giáo xã - “đại bản doanh” của đội - thì cô bạn ngồi sau tôi chợt nhận ra bóng áo xanh thấp thoáng xung quanh tượng đài Tổ quốc ghi công vươn lên từ một quả đồi. Con đường dẫn vào khu vực nghĩa trang và đài liệt sĩ có một nhóm thanh niên địa phương cuốc cuốc, xới xới. Chúng tôi quyết định gửi xe máy tại một quán ven đường và đi bộ vào nơi làm việc của các chiến sĩ tình nguyện.

Các chiến sĩ tình nguyện đang kẻ lại bảng ghi danh các liệt sĩ.

Bên trong khu nghĩa trang, các chiến sĩ áo xanh đang tíu tít lao động cùng với các bạn thanh niên ở xã. Góc này một nhóm đang quét tước, nhổ cỏ, góc kia các bạn đang sơn lại những dòng chữ trên tấm bia liệt sĩ; khu vực tập trung đông thanh niên nhất là ở bên cạnh đài liệt sĩ, những chiến sĩ áo xanh đang lúi húi quét vôi xung quanh chân tượng đài, và một nhóm khác đang bắc thang để sơn sửa phía trên tượng đài. Thấy chúng tôi, các bạn quay ra chào hỏi mấy câu rồi lại quay vào tiếp tục công việc của mình, phải đến giờ nghỉ giữa buổi sáng, chúng tôi mới có cơ hội gặp mặt và hỏi chuyện mọi người.

Nói chuyện với chúng tôi, đội trường Nguyễn Bích Ngọc cho biết: Hoạt động tu sửa nghĩa trang và đài tưởng niệm liệt sĩ là một trong rất nhiều hoạt động của Đội SVTN nhằm hướng tới Ngày kỷ niệm Thương binh, liệt sĩ 27/7, các hoạt động khác gồm có chương trình thăm hỏi, tặng quà và tổ chức lao động giúp đỡ các đối tượng chính sách, neo đơn; Chương trình phối hợp với Đoàn Thanh niên xã và Hội cựu chiến binh xã tổ chức buổi giao lưu cùng với cuộc thi tìm hiểu truyền thống của địa phương. Ngoài ra các bạn vẫn tổ chức các chương trình truyền thông về vệ sinh môi trường, phòng chống cúm gia cầm, sức khỏe sinh sản, v.v…; tổ chức lớp học văn hóa hè theo mô hình câu lạc bộ cho các em thiếu nhi cấp I, II và tư vấn về học tập, hướng nghiệp cho các đối tượng học sinh cấp III; các buổi tối là chương trình giao lưu với thanh niên và thiếu niên tại các xóm trong xã.

Đồng chí Phó bí thư Đoàn xã Hoàng Văn Sự cũng đang có mặt ở Nghĩa trang và tham gia quét vôi bên chân đài liệt sĩ cùng các đội viên tình nguyện. Tiếp chuyện với đồng chí, chúng tôi được biết: Xã Đức Lương có địa bàn không quá rộng, nhưng địa hình đi lại khá khó khăn vì đường nhiều đồi dốc. Toàn xã có 13 xóm với hơn 85% đồng bào người dân tộc Tày, mặc dù không gặp phải khó khăn về ngôn ngữ, vì toàn bộ người dân đều biết nói tiếng Kinh, nhưng những khác biệt về văn hóa, tập quán cũng luôn là một trở ngại đối với những hoạt động của Đoàn thanh niên xã cũng như đối với những hoạt động truyền thông, đi xuống cơ sở của đội tình nguyện. Tuy vậy, anh Sự cũng rất vui vì các hoạt động của Đội tình nguyện trong mấy ngày đầu ở Đức Lương đã thu hút được cảm tình của bà con, và như vậy sẽ tạo được đà thuận lợi cho các hoạt động của Đội trong những ngày tiếp theo.

Các thành viên đội hậu cần đang trổ tài khéo léo.

Về đến nơi ăn nghỉ của Đội tại trường mẫu giáo xã, chúng tôi gặp các bạn trong đội hậu cần đang chuẩn bị bữa ăn trưa cho cả đội. Tôi đã phải suýt xoa thán phục tài nấu nướng của các cô gái trong đội khi nhìn thấy những con cá rán vàng, trong bụng cá nhồi món rau - các bạn gọi là rau hàm ếch - vì trong điều kiện sinh hoạt không thể nói là đầy đủ tại địa phương, chợ phiên 5 ngày mới họp một lần, vậy mà các cô gái vẫn thiết kế và sáng tạo được những bữa ăn đủ chất, ngon mắt và ngon miệng cho mọi người (phải thú thực là món cá đó có vị rau rất lạ, nhưng rất ngon, tôi đã phải hỏi gặp riêng người nấu món cá để hỏi xin quy trình chế biến đem về Hà Nội). Bữa trưa diễn ra vui vẻ và tràn ngập không khí sinh viên với những câu chuyện “chỉ sinh viên mới có”, các bạn đều ăn rất khỏe để bổ sung năng lượng đã mất trong buổi sáng và sẵn sàng cho một buổi chiều với những hoạt động mới (có lẽ đây cũng là một nét đặc trưng của các đội tình nguyện).

Sau giờ nghỉ trưa, các bạn bắt đầu phần việc buổi chiều, toàn đội chia thành 3 nhóm: nhóm hậu cần, nhóm ra tiếp tục công việc ở nghĩa trang và nhóm phát thanh. Tôi đi theo nhóm các bạn làm việc ở nghĩa trang, nhóm này có hai mảng công việc chính: đội cắt ra ba người tiếp tục công việc buổi sáng ở trên nghĩa trang, số còn lại xuống dưới đồi tham gia san sửa con đường dẫn vào nghĩa trang, công việc buổi chiều diễn ra trôi chảy vì các bạn đã quen hơn với những động tác quét vôi, cuốc xới… từ sáng.

Phát thanh viên” - Đội trưởng Nguyễn Bích Ngọc

4 giờ chiều, chợt trên loa phóng thanh vang lên “A lô, đây là chương trình phát thanh của Đội sinh viên tình nguyện...”. Chương trình phát thanh hôm nay bên cạnh phần giới thiệu hoạt động của Đội là bài tuyên truyền về tác hại của thuốc lá.

Có một chuyện vui nho nhỏ: Khi chương trình phát thanh của đội tình nguyện đang nói đến tác hại của thuốc lá, nghe đến đoạn “…Hút thuốc lá làm suy giảm chức năng sinh lý của đàn ông…” thì mấy bạn gái tự dưng quay ra nhìn anh Sự - Phó bí thư Đoàn xã - đang hút thuốc lá, thì gần như một phản xạ, anh Sự dập luôn điếu thuốc trên tay mình. Có lẽ chưa bao giờ tôi thấy bài phát thanh tuyên truyền nào có hiệu quả ngay lập tức như thế.

Điều làm tôi bất ngờ nhất là tiết mục “Quà tặng âm nhạc”. Nó làm tan biến đi sự khô cứng của một buổi phát thanh tuyên truyền thông thường, và tôi để ý thấy các bạn thanh niên đang làm việc đều chăm chú lắng nghe những ca khúc sôi nổi trên loa. Những cuộc nói chuyện ngắn ngủi giữa tôi với thanh niên địa phương cũng đủ để tôi nhận thấy sự hào hứng của họ đối với chương trình của Đội.

Về chương trình phát thanh thì tôi còn phải kể một chi tiết nữa: Do đặc điểm địa hình đồi núi nên thường loa phóng thanh đặt tại một xóm thì có khi xóm bên cạnh cũng không nghe được. Cả xã có 4 cụm máy phát thanh cố định, và 2 bộ có thể di chuyển được, để đảm bảo cho chương trình đến được với mọi người dân thì mỗi buổi chiều có 6 nhóm phát thanh đi bộ về các cụm. Riêng hai nhóm phát thanh lưu động, các bạn phải cử ra hai chàng trai to khỏe nhất đội chuyên làm nhiệm vụ… cửu vạn, khuân vác toàn bộ loa đài, máy móc đến địa điểm phát thanh, sau khi lắp đặt và đọc bài phát thanh xong các bạn lại khuân máy đến xóm khác để tiếp tục - xóm xa nhất cách chỗ ở của cả đội 4 cây số đường đồi. Và hai nhóm phát thanh lưu động bao giờ cũng là những người về ăn tối muộn nhất trong ngày, nhìn đống máy móc các bạn khuân đi, khuân về, tôi nhẩm tính: Với sức mình thì có lẽ không vác đi được quá nửa cây, vậy mà hai chàng trai của chúng ta vẫn cứ vui vẻ nói cười, hát hò ngay khi mới thò mặt về đội.

Nhóm phát thanh di động của đội trên đường đi làm nhiệm vụ.

Ăn tối xong, cả đội lại rục rịch lên đường đi giao lưu, hôm nay chương trình giao lưu diễn ra ở hai xóm Hữu Sào và Đình Giữa, tôi lại đi theo nhóm về giao lưu ở Hữu Sào - đây là xóm duy nhất có 25 hộ gia đình đều là người Kinh - và được trải nghiệm con đường mà buổi chiều các bạn phát thanh đã đi qua. Chương trình được phát qua hệ thống loa của xóm (chiều nay vừa được dùng để phát thanh) với những tiết mục văn nghệ tự biên tự diễn của các bạn thanh niên, tuy vậy cũng đã thu hút được nhiều bạn thanh niên từ các xóm khác nghe thấy và đến tham gia. Nhà văn hóa của xóm chỉ chưa đầy 20m2, nhiều người đã phải đứng ngoài cửa để xem, nhưng tất cả đều rất sôi nổi và hào hứng. Cuối buổi, chúng tôi khó khăn lắm mới có thể xin phép ra về và hẹn mọi người vào một ngày khác, nhóm ở Đình Giữa còn bị giữ lại lâu hơn chúng tôi, gần 11 rưỡi các bạn mới về đến nơi, tất cả đều lộ vẻ mệt mỏi nhưng vẫn đầy hào hứng.

Kết thúc cả ngày làm việc căng thẳng, cả đội lại ngồi lại với nhau để bàn bạc rút kinh nghiệm và phân công công việc cho ngày hôm sau, gần 1 giờ chúng tôi mới đi nghỉ, để sẵn sàng cho một ngày mới…

Đồng chí Vũ Văn Tích - Bí thư Đoàn trường ĐHKHTN (người mặc áo trắng) và đồng chí Trương Ngọc Kiểm - Trưởng ban Chỉ đạo Chiến dịch Sắc xanh tự nhiên 2007 (người ngoài cùng bên phải) cùng với toàn đội trước khi lên đường.

Hành trang của đội tình nguyện Trường ĐHKHTN về Đức Lương, Đại Từ, Thái Nguyên. Khai giảng lớp học văn hóa hè cho các em thiếu nhi trong xã. Tu sửa nghĩa trang liệt sĩ. ...khẩn trương viết bài cho chương trình phát thanh của đội. Và đây, đội hậu cần xin kịp thời có mặt.