Năm 1999, sau khi tiếp nhận khu nhà 7 tầng tại Cầu Giấy làm trụ sở chính, Trung tâm đã nhanh chóng thiết lập hệ thống các phòng Phục vụ bạn đọc (PVBĐ) đặt tại các khu làm việc, học tập và ký túc xá của ĐHQGHN. Địa bàn phục vụ phân tán, cách xa nhau là khó khăn đầu tiên yêu cầu Trung tâm phải có những giải pháp phù hợp để vượt qua. Để giải quyết những khó khăn đó và nhiều khó khăn khác nữa về điều kiện làm việc, về cơ cấu cán bộ (tỉ lệ cán bộ nữ cao), về chuyên môn nghiệp vụ (luôn thay đổi, cải tiến), một mặt, đòi hỏi năng lực tổ chức, quản lý, điều hành tốt của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, mặt khác, đòi hỏi khả năng chuyên môn vững vàng, luôn luôn phải tự trau dồi kiến thức nghiệp vụ, tin học, ngoại ngữ cũng như tinh thần đoàn kết và ý thức trách nhiệm cao với bạn đọc của toàn thể cán bộ, nhân viên Trung tâm. Sự quan tâm, giúp đỡ và chỉ đạo sáng suốt, hiệu quả của lãnh đạo ĐHQGHN, sự hợp tác chặt chẽ, nhiệt tình của các đơn vị bạn là ngọn lửa tiếp thêm sức mạnh và là động lực thúc đẩy quá trình phấn đấu vươn lên mạnh mẽ của mỗi cá nhân và cả tập thể Trung tâm trong thời gian gần 10 năm qua. Thiếu vắng những yếu tố then chốt này chắc chắn không thể nói tới những thành tựu đáng kể mà Trung tâm có được ngày hôm nay.

Do nắm bắt được chủ trương, kế hoạch phát triển và những nhiệm vụ chính của ĐHQGHN cũng như nhận thức về xu thế phát triển của ngành thông tin - thư viện trong nước và trên thế giới, con đường phát triển của Trung tâm đã được định hướng đúng đắn. Đó là: một mặt củng cố, hoàn thiện các phương pháp xử lý nghiệp vụ và phục vụ truyền thống; mặt khác từng bước áp dụng công nghệ thông tin, đưa Trung tâm trở thành một cơ quan thông tin - thư viện hiện đại, nhằm thoả mãn tối đa nhu cầu thông tin, tư liệu phục vụ giảng dạy, học tập và nghiên cứu khoa học của thầy và trò ĐHQGHN. Trên cơ sở định hướng đó, Ban chi ủy, Ban giám đốc đã đề xuất mô hình cơ cấu, tổ chức, các phương pháp và quy trình về kỹ thuật, nghiệp vụ, tin học hoá và tổ chức phục vụ bạn đọc... khá hợp lý, khoa học. Đặc biệt quan tâm đến việc ổn định cơ cấu tổ chức, Trung tâm đã sớm xác định chức năng, nhiệm vụ cụ thể, rõ ràng cho các bộ phận, đồng thời đã xây dựng các quy trình làm việc cụ thể nhằm nâng cao năng suất, chất lượng trong tất cả các khâu công tác của Trung tâm.

Nhằm góp phần xây dựng một chi bộ đảng vững mạnh, bên cạnh việc phối hợp với chính quyền lãnh đạo và tổ chức triển khai thực hiện tốt các nhiệm vụ chuyên môn, Chi bộ cũng luôn chú trọng tới công tác phát triển Đảng. Từ khi thành lập đến nay, Chi bộ Trung tâm đã kết nạp được 9 đảng viên với chất lượng cao, thực sự là những tấm gương sáng cho tập thể cán bộ nhân viên của đơn vị noi theo.

Về hoạt động công đoàn, 100% công đoàn viên của Trung tâm luôn nhiệt tình tham gia các phong trào do Công đoàn ĐHQGHN phát động hàng năm như quyên góp xây dựng quỹ nghèo, xây dựng phòng học tại vùng sâu vùng xa, ủng hộ nạn nhân bão lụt, sóng thần... Công đoàn Trung tâm cũng luôn quan tâm đến đời sống của công đoàn viên, thường xuyên tổ chức thăm hỏi, tổ chức các hoạt động dã ngoại như tham quan, nghỉ mát và tham gia các hoạt động văn thể, tổ chức tặng quà cho các cháu học sinh là con của công đoàn viên đạt thành tích cao trong học tập... Qua đó, Công đoàn đã tạo được không khí đoàn kết, phấn khởi, thúc đẩy tinh thần làm việc hăng say của toàn thể cán bộ Trung tâm. Với những kết quả đó, Công đoàn Trung tâm đã được công nhận là Công đoàn vững mạnh xuất sắc trong nhiều năm học.

Chi đoàn thanh niên bên cạnh việc là bộ phận tiên phong xung kích trong công tác chuyên môn cũng luôn hăng hái, nhiệt tình tham gia các hoạt động Đoàn như: hoạt động văn thể chào mừng thành công Đại hội Đoàn thành phố, Đại hội Đoàn toàn quốc lần VIII và các hoạt động do Đoàn ĐHQGHN tổ chức. Nhiều năm liên tục, Chi đoàn được Đoàn ĐHQGHN công nhận là Chi đoàn xuất sắc.

Để hoà nhập được với những đổi mới trong lĩnh vực thông tin thư viện, hoà nhập vào “xã hội thông tin toàn cầu”, Trung tâm luôn chú trọng tới việc đào tạo và đào tạo lại đội ngũ cán bộ, coi công tác này là một trong những nhiệm vụ quan trọng hằng năm cũng như trong mục tiêu, chiến lược phát triển lâu dài của Trung tâm. Qua các khoá đào tạo, cán bộ nhân viên Trung tâm đã đạt được những kết quả đáng kể: kiến thức chuyên ngành về thông tin thư viện được nâng cao; kỹ năng, tay nghề được rèn luyện và củng cố; tiếp cận và áp dụng khá thành thạo những quy trình, nguyên tắc, phương pháp mới đạt chuẩn về thông tin thư viện và tin học ứng dụng trong các khâu nghiệp vụ và phục vụ bạn đọc. Vì vậy, ngay sau khoá học, một số hoạt động xử lý nghiệp vụ đã được chuyển hoàn toàn sang quy trình tiên tiến.

Nguồn tài liệu bổ sung được đảm bảo về chất lượng nội dung đã được đông đảo bạn đọc đánh giá cao. Trong 10 năm qua, Trung tâm đã bổ sung được 207.000 bản sách (12.752 đầu sách), đưa tổng số sách lên 750.000 bản với 128.000 đầu sách và hàng ngàn tên báo/tạp chí. Nhằm tăng cường công tác phát triển nguồn tin cũng như quản lý, lưu trữ và đưa ra các sản phẩm thông tin mới, Trung tâm đã từng bước xây dựng và phát triển nguồn tin điện tử. Được bắt đầu từ năm 1999, nguồn tin điện tử của Trung tâm hiện nay bao gồm 5 Cơ sở dữ liệu (CSDL) trên đĩa CD-ROM chứa hàng trăm nghìn bài đăng tạp chí dưới dạng biểu ghi thư mục, tóm tắt và toàn văn, được cập nhật hàng tháng, hàng quý về các lĩnh vực: khoa học tự nhiên và công nghệ, khoa học xã hội và nhân văn, khoa học giáo dục, kinh tế và quản trị kinh doanh... Gần đây, Trung tâm còn tiếp tục bổ sung thêm nhiều CSDL trực tuyến như Omnifile, EBSCO, BLACKWELL-SYNERGY... có giá trị khoa học cao.

Về công tác phân loại - biên mục, Trung tâm đã triển khai nghiên cứu, xây dựng và hoàn chỉnh, từng bước đưa vào áp dụng chuẩn nghiệp vụ quốc tế tiên tiến như chuẩn biên mục MARC21, quy tắc mô tả Anh - Mỹ AACR2, bảng phân loại Dewey DDC trong công tác xử lý tài liệu. Trung tâm cũng là đơn vị đi đầu trong cả nước về áp dụng phần mềm tích hợp trong các khâu công tác chuyên môn và phục vụ bạn đọc.

Đặc điểm nổi bật trong thời gian 10 năm qua đối với hệ thống phục vụ bạn đọc (PVBĐ) là phương thức phục vụ luôn được cải tiến, mở rộng và nâng cao chất lượng các loại hình dịch vụ từ truyền thống đến hiện đại. Đó là các loại hình: tra cứu tài liệu (trên máy tính và mục lục truyền thống); đọc; mượn; thông tin chọn lọc; đa phương tiện và Internet. Thực tế cho thấy phòng đọc mở là một trong những loại hình dịch vụ thư viện tiên tiến mang lại hiệu quả cao nhất cho người đọc, do đó tại tất cả các phòng PVBĐ của Trung tâm đến nay đều đã triển khai phục vụ loại hình này. Theo thống kê, số lượt bạn đọc đến phòng đọc mở tăng 1,5 lần và số lượt tài liệu phục vụ tăng gần 10 lần so với phòng đọc kho đóng.

Với hình thức phục vụ thông tin chọn lọc, Trung tâm đã cung cấp được nhiều thông tin chất lượng cho các đề tài, các chương trình nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước và cấp ĐHQGHN của cán bộ giảng dạy, cán bộ nghiên cứu và cán bộ lãnh đạo ĐHQGHN.

Công tác phục vụ bạn đọc đang được cải tiến mạnh mẽ nhờ áp dụng công nghệ tin học trong cả dịch vụ đọc và mượn. Đặc biệt, việc tin học hoá đã phát huy hiệu quả rất cao trong loại hình dịch vụ mượn - trả tài liệu, tạo điều kiện thuận lợi rất lớn cho cả bạn đọc và thủ thư. Hàng trăm ngàn cuốn sách tại kho đọc và kho mượn được dán mã vạch cùng với việc dán mã vạch thẻ thư viện và dùng máy đọc mã vạch đã làm cho khâu mượn - trả tài liệu được đơn giản hơn rất nhiều so với công đoạn thủ công trước đây.

Thực hiện các khẩu hiệu “Tất cả vì bạn đọc”, “Vì công tác đào tạo”, “Sách đi tìm người”, cán bộ thủ thư không quản ngại làm thêm giờ buổi trưa và buổi tối để tăng thời lượng phục vụ bạn đọc, đặc biệt vào những kỳ ôn thi, các phòng PVBĐ thường xuyên mở cửa liên tục từ 12 đến 15 tiếng/ ngày, kể cả thứ Bảy và Chủ nhật. Nếu mỗi năm học có 300 ngày, tính riêng năm học gần đây nhất, mỗi ngày trung bình Trung tâm phục vụ hơn 3.000 lượt bạn đọc và gần 4.200 lượt tài liệu.

Trên cơ sở kế thừa kết quả của các thư viện đại học thành viên cũ, phát huy sức mạnh của Trung tâm trong vị thế mới, đến nay, Trung tâm đã có quan hệ hợp tác và trao đổi với gần 60 thư viện và cơ quan thông tin của các trường đại học, viện nghiên cứu và các tổ chức quốc tế khác ở hầu hết các châu lục, tiêu biểu như: Đại học Cornell, Đại học Hawaii, Thư viện Quốc hội Mỹ, Quỹ Châu Á (Mỹ), Đại học Cambridge, Hội đồng Anh (Anh), Thư viện Quốc gia Australia, Ngân hàng Thế giới, các trường đại học và cơ quan thông tin của Pháp, Nhật, Đức...

Trao đổi là một hoạt động quan trọng trong công tác bổ sung tài liệu của các thư viện nhằm tăng cường nguồn lực thông tin từ các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước. Hoạt động trao đổi của Trung tâm trong nhiều năm qua chủ yếu là hoạt động nhận tài liệu dưới hình thức tặng, biếu của các trường đại học và các tổ chức quốc tế. Trong điều kiện nguồn ngân sách được cấp còn hạn chế trong khi kinh phí để bổ sung tài liệu nước ngoài lại khá cao thì hoạt động trao đổi tài liệu là một hoạt động mang lại nhiều ý nghĩa thiết thực. Gần 30.000 cuốn sách và chục ngàn tờ báo/ tạp chí nhận tặng biếu trong thời gian qua đã giúp Trung tâm giải quyết phần nào khó khăn này để đáp ứng nhu cầu đa dạng của bạn đọc.

Ngoài ra, Trung tâm còn quan hệ với nhiều nhà xuất bản và nhà phân phối để được cung cấp các dạng tài liệu điện tử trực tuyến và phi trực tuyến ở khu vực và trên thế giới như Euromonitor, Blackwell, Absco, Proquest. Những đợt truy cập cơ sở dữ liệu trực tuyến miễn phí từ các nhà phân phối này đã tạo điều kiện cho Trung tâm đa dạng hoá nguồn tin, giúp độc giả tiếp cận với các nguồn thông tin tiên tiến, chất lượng cao.

Về hợp tác quốc tế, tranh thủ các khoản tài trợ, Trung tâm đã cử nhiều lượt cán bộ đi học tập ngắn hạn hoặc tham dự hội nghị, hội thảo quốc tế chuyên ngành thông tin - thư viện tại các nước như: Thái Lan, Đài Loan, Philippines, Singapore, Áo, Australia, Mỹ... Trung tâm đã tham gia hội nghị sáng lập và là thành viên của Hệ thống thư viện trực tuyến các đại học quốc gia các nước Đông Nam Á, Hội đồng thư viện đại học quốc gia các nước Đông á. Trong 10 năm qua, đã có tới hơn 50 lượt cán bộ của Trung tâm được tham gia các chương trình học tập và công tác ngắn hạn ở nước ngoài với mục đích tích lũy kinh nghiệm, tiếp thu kiến thức tiên tiến, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ để áp dụng vào chương trình hiện đại hoá thư viện.

Là Chủ tịch Liên hiệp Thư viện Đại học khu vực phía Bắc, Trung tâm đã tích cực tìm kiếm các nguồn tài trợ của đại sứ quán các nước để tổ chức nhiều khoá bồi dưỡng nghiệp vụ, hội thảo, tọa đàm có sự tham gia giảng dạy và tham luận của các chuyên gia nước ngoài. Những kiến thức cơ bản về tự động hoá thư viện như: cơ cấu tổ chức của một thư viện đại học trong kỷ nguyên số hoá; những kỹ năng cần thiết của cán bộ lãnh đạo trong việc chuyển đổi mô hình hoạt động từ dạng truyền thống sang dạng số hoá; những kinh nghiệm trong công tác quản lý thư viện như quản lý công nghệ, quản lý nhân lực, lập kế hoạch hoạt động... đã được cán bộ thư viện lĩnh hội và áp dụng hiệu quả vào quá trình xây dựng và phát triển Trung tâm.

Ngoài ra, thực hiện chủ trương mở rộng quan hệ hợp tác, giúp đỡ các nước anh em, từ tháng 3/2001 đến tháng 9/2002, Trung tâm đã tổ chức 3 khoá bồi dưỡng nghiệp vụ thư viện và xuất bản cho 32 học viên là cán bộ lãnh đạo và chuyên viên của các thư viện thuộc Đại học Quốc gia Lào. Kết thúc mỗi khoá học, Trung tâm đều nhận được sự đánh giá rất cao từ đại diện của Đại sứ quán nước CHDCND Lào và lãnh đạo của Đại học Quốc gia Lào…

Nhìn lại chặng đường 10 năm qua với niềm phấn khởi tự hào, toàn thể cán bộ nhân viên Trung tâm Thông tin - Thư viện, ĐHQGHN tự tin và đầy hào hứng để tiếp tục cuộc hành trình mới với nhiều thách thức và cơ hội mới./.