Cuốn sách Làng xã Việt Nam - Một vấn đề kinh tế - văn hóa - xã hội, gồm các nội dung chính: kết cấu kinh tế; kết cấu xã hội; kết cấu văn hóa và phần tổng luận. Giáo sư đã nhấn mạnh vấn đề cơ bản trong sản xuất của nông dân nước ta từ xưa đến nay là tái sản xuất tiểu nông "tư liệu con người". Vì vậy, việc di dân, khai hoang lấn biển là việc bức thiết của nông dân ta trước đây.

Về kết cấu xã hội, tác giả nhận định: làng Việt Nam là cộng đồng đa chức năng, liên kết chặt chẽ, là sự kết hợp giữa nông thôn và "thành thị" (trong làng có phường hội, có chợ, phố nhỏ...) từ đó tạo nên làng nông - công - thương, hoặc nông - công - thương - sĩ (lấy nông nghiệp làm sản xuất chính). Làng Việt Nam không chỉ là một khu vực cư trú đơn thuần của gia đình tiểu nông, mà chính bản thân nó còn là một tổ chức sản xuất, quân sự, xã hội. Làng là tích hợp của những thành tố nói trên. Sức sống của làng tồn tại là ở chỗ tái sản xuất những thành viên của nó. Gia đình là tế bào của xã hội, là đơn vị giáo dục đạo đức, đơn vị tín ngưỡng, đơn vị kinh tế. Gia đình là tổng hòa nhiều quan hệ xã hội có sức sống riêng, biểu hiện một đặc trưng văn hóa - xã hội độc đáo.

Về kết cấu văn hóa, tác giả lưu ý đến tín ngưỡng thể tục, đến Nho - Phật - Ðạo dung hợp, đồng lưu và tiếp sau là Thiên chúa giáo. Tác giả nhận định: đặc điểm chủ yếu của văn hóa người Việt nhìn từ làng, xã đó là một nền văn hóa của xã hội nông nghiệp; nền văn hóa hướng nội; cơ chế kế thừa văn hóa. Phần cuối cuốn sách tác giả còn đề cập làng xã Việt Nam trong nông thôn khu vực Ðông Á - Ðông - Nam Á.

Cuốn sách có ý nghĩa quan trọng đối với việc nghiên cứu đặc điểm kinh tế - xã hội của làng xã Việt Nam cổ truyền và hiện đại. Nội dung cuốn sách cần thiết để phát huy truyền thống tốt đẹp của làng xã Việt Nam, đồng thời khắc phục mặt hạn chế của nó trong quá trình đổi mới đất nước. Cuốn sách là tài liệu bổ ích đối với các nhà khoa học, các nhà quản lý, hoạch định chính sách về nông nghiệp - nông dân - nông thôn.

GS. Phan Ðại Doãn dành gần 20 năm để nghiên cứu về làng xã, nông thôn và nông nghiệp nước ta. Vì bị tai biến mạch máu não năm 2000, cho nên giáo sư chưa kịp hoàn chỉnh và công bố toàn bộ kết quả nghiên cứu của mình. Một số học trò cũ, đứng đầu là TSKH. Nguyễn Hải Kế, đã tập hợp và sắp xếp theo một cơ cấu lô-gích chặt chẽ một số bài viết đã công bố của Giáo sư trong cuốn sách nói trên.

Hội đồng Giải thưởng quốc gia đánh giá: Công trình có nhiều phát hiện, tìm tòi mới của tác giả về nguồn gốc lịch sử, quá trình phát triển và những đặc điểm của kết cấu kinh tế, xã hội, văn hóa mang tính đa dạng của làng xã, nhất là gắn việc nghiên cứu khoa học với những vấn đề thực tiễn đang đặt ra trên con đường phát triển của nông thôn nước ta hiện nay.