Công trình:

Cụm công trình ngữ pháp và lịch sử Tiếng Việt: 1. Ngữ pháp tiếng Việt; 2. Giáo trình lịch sử ngữ âm tiếng Việt; 3. Nguồn gốc và quá trình hình thành cách đọc Hán – Việt.

GS Nguyễn Tài Cẩn là nhà nghiên cứu ngữ pháp và lịch sử tiếng Việt. Ông là tác giả 9 cuốn sách về ngữ pháp tiếng Việt, về lịch sử văn hoá Việt Nam, và khoảng 70 công trình khoa học về các đề tài trên, đã công bố trên các tạp chí chuyên ngành trong nước và quốc tế. Cụm công trình gồm 3 tác phẩm sau đây của ông đã được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2000.

- “Ngữ pháp tiếng Việt – từ ghép, đoản ngữ” là tập hợp một số bài giảng về ngữ pháp tiếng Việt hiện đại cho sinh viên chuyên ngành ngôn ngữ Khoa ngữ văn trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, trong thời gian từ 1961 tới năm 1969. Tiếng, từ ghép, đoản ngữ là 3 lĩnh vực then chốt của ngữ pháp tiếng Việt, được tác giả nghiên cứu, lý giải một cách khoa học, chuẩn xác cho tới bây giờ (tuy thuật ngữ về chúng đã có một số thay đổi).

- “Giáo trình lịch sử ngữ âm tiếng Việt” là công trình nghiên cứu về quá trình phát triển ngữ âm tiếng Việt trên cơ sở lý thuyết ngữ âm hiện đại, có liên hệ với các ngôn ngữ có liên quan như Êđê, Khơme, âm vận học của Trung Quốc.

- “Nguồn gốc và quá trình hình thành cách đọc Hán – Việt” là công trình nghiên cứu sự ra đời cách đọc Hán – Việt, xét từ gốc gác.

Các tác phẩm trong Cụm công trình điều chứa đựng những hiểu biết sâu sắc, có những đề xuất về cách tiếp cận mới, kiến giải mới có giá trị về các vấn đề nghiên cứu, gợi mở cho sự phát triển của ngành ngôn ngữ nước ta.

GS Nguyễn Tài Cẩn sinh năm 1928 tại Thanh Chương, Nghệ An; là người Việt Nam đầu tiên bảo vệ luận án Tiến sỹ ngữ văn tại Liên Xô (1960); đã từng là GS thỉnh giảng ở Đại học Pari (Pháp) từ năm 1988 tới năm 1990, ở Đại học Cornell (Hoa Kỳ) năm 1990, Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2000.