Cách đây 60 năm, tại Đại hội Đại biểu Hội Phổ biến khoa học và kỹ thuật Việt Nam toàn quốc lần thứ nhất (tiền thân của Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ đến dự và chúc mừng đội ngũ những người làm khoa học, kỹ thuật.

Trong bài phát biểu của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tổng kết những luận điểm quan trọng nhất về phát triển Khoa học và Công nghệ (KHCN) ở nước ta, đồng thời giao nhiệm vụ vừa khó khăn, nhưng lại vừa vinh quang cho giới trí thức KHCN Việt Nam.

Chủ tịch Hồ Chí Minh phát biểu tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ nhất Hội Phổ biến khoa học và kỹ thuật Việt Nam. Ảnh tư liệu.

Người khẳng định: "Chúng ta đều biết rằng trình độ khoa học và công nghệ của ta hiện nay còn thấp kém. Lề lối sản xuất chưa cải tiến được nhiều. Cách thức làm việc còn nặng nhọc. Năng suất lao động còn thấp... Nhiệm vụ của khoa học là ra sức cải biến những cái đó... Khoa học phải từ sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động và không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân, bảo đảm cho chủ nghĩa xã hội thắng lợi... Các cô, các chú phải ra sức đem hiểu biết khoa học và kỹ thuật của mình truyền bá rộng rãi trong nhân dân lao động, để nhân dân thi đua sản xuất nhiều, nhanh, tốt, rẻ...".

Người nói: "Khoa học phải từ sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động, không ngừng cải thiện đời sống nhân dân, bảo đảm cho chủ nghĩa xã hội thắng lợi".

Học tập và lĩnh hội tư tưởng chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, để nêu cao tinh thần, trách nhiệm của cộng đồng xã hội đối với sự nghiệp khoa học công nghệ, tôn vinh quá trình lao động, sáng tạo, cống hiến của đội ngũ trí thức Việt Nam. Đến ngày 18/6/2013, tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XIII, Luật Khoa học và Công nghệ được thông qua, thống nhất chọn ngày 18/ 5 hàng năm là Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Mục tiêu của Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam nhằm tuyên truyền rộng rãi các thành tựu khoa học và công nghệ; tôn vinh những người làm khoa học, giới thiệu các kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, thúc đẩy ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất; nâng cao nhận thức xã hội về vai trò của khoa học và công nghệ; động viên thế hệ trẻ, đặc biệt là học sinh, sinh viên say mê nghiên cứu khoa học, góp phần xây dựng và phát triển đội ngũ nhân lực khoa học và công nghệ.

Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam tập trung vào khơi dậy niềm tự hào về trí tuệ Việt Nam, tinh thần đam mê lao động sáng tạo, nghiên cứu khoa học trong các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ nhằm góp phần xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trong tương lai.

Ngoài ra, việc kỷ niệm Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam cũng là để công chúng hiểu sâu hơn và rộng rãi hơn vai trò của KHCN và đổi mới sáng tạo, sự đóng góp của giới KHCN. Từ đó có ý thức tôn trọng và hưởng ứng phong trào thi đua sáng tạo, động viên các nhà khoa học hăng say cống hiến cho sự nghiệp xây dựng Tổ quốc hùng cường, sánh vai với các cường quốc. 

ĐHQGHN - Nâng tầm hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo

Với vị thế trung tâm nghiên cứu khoa học đa ngành, đa lĩnh vực hàng đầu của Việt Nam, Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQHGN) luôn coi hoạt động KH, CN & ĐMST cùng với đào tạo là hai trụ cột tạo nên uy tín và thương hiệu của ĐHQHGN. ĐHQGHN quyết tâm đổi mới và phát huy vị thế, vai trò tiên phong trong đào tạo, nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, đổi mới sáng tạo và phục vụ cộng đồng.

Ngày 08/02/2022, ĐHQGHN ban hành Chiến lược khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của ĐHQGHN giai đoạn 2021-2030. Đây là văn bản pháp lý hết sức quan trọng nhằm định hướng phát triển KH&CN của ĐHQGHN trong thời gian tới lên một tầm cao mới, đồng thời là đột phá chiến lược để phát triển ĐHQGHN trở thành đại học thông minh, đổi mới sáng tạo.

Thủ tướng Phạm Minh Chính tham quan Triển lãm công nghệ chip bán dẫn của ĐHQGHN

Chiến lược KH, CN & ĐMST của ĐHQGHN giai đoạn 2021 – 2030 khẳng định: “KH, CN & ĐMST tạo là nền tảng, động lực cho sự phát triển của ĐHQGHN”. Định hướng nghiên cứu của ĐHQGHN có sự phân bổ đồng đều trên các lĩnh vực: i) Khoa học Xã hội và Nhân văn; ii) Khoa học Tự nhiên; và iii) Khoa học Kỹ thuật Công nghệ; vừa đảm bảo cung cấp các luận cứ khoa học để xây dựng các định hướng chiến lược, chính sách, chủ trương, kế hoạch, quy hoạch phát triển đất nước của Đảng và Nhà nước; vừa phát triển các sản phẩm khoa học và công nghệ có tính ứng dụng cao, giải quyết các bài toán thực tiễn của xã hội. Đến năm 2030, hoạt động KH, CN & ĐMST của ĐHQGHN đóng vai trò nòng cột, góp phần quan trọng trong thực hiện Chiến lược phát triển ĐHQGHN thành đại học nghiên cứu và đổi mới sáng tạo thuộc nhóm 300 đại học hàng đầu thế giới, tham gia giải quyết một số thách thức và cấp bách của quốc gia.

ĐHQGHN tiếp tục triển khai các chương trình KH&CN trọng điểm đã được phê duyệt như Nhiệm vụ KH&CN đặc biệt cấp quốc gia “Xây dựng Bộ Địa chí Quốc gia Việt Nam”, Dự án Trung tâm Tư liệu Việt Nam học, Dự án Dịch thuật và phát huy giá trị tinh hoa các tác phẩm kinh điển phương Đông; xây dựng và chuẩn bị triển khai Chương trình KH&CN phục vụ thu hút đầu tư, phát triển kinh tế xã hội các tỉnh ven biển.

Ban Giám đốc ĐHQGHN đối thoại cùng các nhà khoa học trẻ nhằm chia sẻ các thông tin về chính sách phát triển đội ngũ khoa học, tháo gỡ, giải đáp thắc mắc về các vấn đề liên quan tới các nhà khoa học.

ĐHQGHN tham gia hiệu quả vào công tác tư vấn chính sách cho các cơ quan trung ương như Ban Kinh tế Trung ương, Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Giáo dục và Đào tạo, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ đề xuất chính sách thí điểm tạo động lực thương mại hóa đưa nhanh kết quả nghiên cứu từ đầu tư công vào hoạt động sản xuất kinh doanh. 

ĐHQGHN cũng đẩy mạnh hợp tác, chuyển giao KH&CN theo đặt hàng, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Một số hoạt động cụ thể như tham gia xây dựng Bản đồ quản trị số cho tỉnh Hòa Bình, tỉnh Quảng Ninh, tham gia giải quyết dịch bệnh cho thủy hải sản tại tỉnh Cà Mau, xây dựng Địa phương chí cho các tỉnh Nam Định, Quảng Ninh…

Với vị thế tiên phong trong hệ thống giáo dục quốc gia cũng như định hướng phát triển theo mô hình đại học nghiên cứu tiên tiến, đa ngành, đa lĩnh vực, ĐHQGHN luôn chú trọng gắn kết chặt chẽ hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao tri thức.

Ngày 20/9/2022, ĐHQGHN ban hành Quyết định số 3149/QĐ-ĐHQGHN Quy định về quản lý nhiệm vụ KH&CN cấp ĐHQGHN. Theo đó, văn bản quy định rõ về các tiêu chí, quy trình xác định nhiệm vụ KH&CN; tuyển chọn, phê duyệt và giao nhiệm vụ KH&CN; tổ chức thực hiện, đánh giá nghiệm thu và quản lý sản phẩm của nhiệm vụ KH&CN…

Trong năm qua, ĐHQGHN đã tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo nhằm đề xuất các giải pháp thực hiện Chiến lược khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của ĐHQGHN như: Hội nghị khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo năm 2022; hội thảo “Chính sách ưu đãi phòng thí nghiệm trọng điểm, trung tâm nghiên cứu trọng điểm và nhóm nghiên cứu mạnh cấp ĐHQGHN”; hội thảo “Hỗ trợ, phát triển các phòng thí nghiệm ở ĐHQGHN đạt tiêu chuẩn thí nghiệm và hiệu chuẩn (VILAS, VIMCERTS, GLP)”; phối hợp với Ban Chỉ đạo Tổng kết Nghị quyết 54-NQ/TW tổ chức hội thảo “Phát triển văn hóa, xã hội, khoa học công nghệ và bảo vệ môi trường vùng đồng bằng sông Hồng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”; phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức hội thảo “Chính sách hỗ trợ tìm kiếm, kết nối công nghệ và đổi mới sáng tạo”; phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Viện Hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam và ĐHQG Tp. Hồ Chí Minh tổ chức hội nghị thường niên về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực lần thứ 2, năm 2022.

Các hoạt động này là cơ hội để cộng đồng khoa học của ĐHQGHN cùng các nhà quản lý trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, đề xuất giải pháp thúc đẩy hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; kết nối, hợp tác giữa doanh nghiệp với các đơn vị nghiên cứu nhằm giải quyết các bài toán lớn của quốc gia, tăng cường đóng góp của KH&CN vào phát triển kinh tế - xã hội.

Năm qua, ĐHQGHN tiếp tục ưu tiên nguồn lực để triển khai các chương trình/đề tài KH&CN trọng điểm quốc gia. Tăng cường hợp tác với các đối tác triển khai các nhiệm vụ KH&CN phục vụ nhu cầu phát triển của địa phương, chuyển giao kết quả nghiên cứu cho doanh nghiệp.

ĐHQGHN tiếp tục phối hợp cùng một số đơn vị trong và ngoài ĐHQGHN tổ chức Cuộc thi “Ý tưởng khởi nghiệp - sáng tạo VNU” năm 2022 nhằm kiến tạo môi trường để sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh, giảng viên trong ĐHQGHN vận dụng linh hoạt kiến thức đã học và kết quả nghiên cứu, giảng dạy vào thực tiễn.