Mục tiêu của chương trình đào tạo tài năng bậc đại học là tổ chức đào tạo những sinh viên đặc biệt xuất sắc có năng khiếu về một ngành khoa học cơ bản thông qua việc ưu tiên đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại và đội ngũ giảng viên giỏi để đào tạo một chương trình đào tạo đặc biệt ngang tầm quốc tế vừa rộng vừa sâu bằng phương pháp giảng dạy và học tập tiên tiến. Mục tiêu của chương trình đào tạo chất lượng cao bậc đại học là tổ chức đào tạo các sinh viên có học lực giỏi thông qua việc ưu tiên đầu tư điều kiện giảng dạy, học tập và đội ngũ giảng viên áp dụng phương pháp dạy và học tiên tiến để thực hiện có hiệu quả. Chương trình đào tạo được nâng cao của một ngành đạt chuẩn chất lượng ngang tầm các nước trong khu vực.

Mục tiêu của chương trình đào tạo này rất rõ ràng và có tính thuyết phục. Việc mở Hệ Đào tạo Cử nhân Khoa học Tài năng là một chủ trương đúng đắn của Trường Đại học Khoa học Tự nhiên và Đại học Quốc gia Hà Nội nhằm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước.

Trong 10 năm qua Trường Đại học Khoa học Tự nhiên đã tuyển sinh vào các lớp đào tạo cử nhân khoa học tài năng của trường là 773 sinh viên theo đúng tiêu chí bảo đảm đào tạo chất lượng cao của Đại học Quốc gia Hà Nội, trong đó có gần 20% số học sinh đoạt giải Olympic quốc tế (các môn Toán, Tin học, Vật lý, Hoá học và Sinh học), 40% là học sinh đoạt giải Quốc gia lớp 12 phổ thông trung học, ngoài ra Hệ còn tuyển những học sinh đạt học lực giỏi trong các năm học lớp 11, lớp 12, đạt kết quả cao trong kỳ tuyển sinh vào ĐHQG Hà Nội.

Chương trình đào tạo của Hệ theo yêu cầu về nội dung rộng và sâu hơn so với chương trình đại trà. Nội dung sâu và rộng hơn mới đạt được ở chỗ các em phải tự học và làm số câu hỏi và bài tập nhiều hơn hệ đại trà nhất là toán và vật lý. Việc áp dụng các phương pháp dạy và học tiên tiến cho hệ cử nhân tài năng và chất lượng cao cho nhiều môn học chưa đạt kết quả mong muốn. Nguyên nhân là chưa có chế tài rõ ràng cho người dạy và người học. Chương trình đào tạo cử nhân tài năng đã xây dựng một thư viện với 300 đầu sách. Hầu như các giáo trình cơ bản: Toán, Lý, Hoá, Sinh và Khoa học Trái đất được phục vụ miễn phí cho sinh viên của khối trong 3 học kỳ đầu. Thư viện còn có các giáo trình tốt của nhiều Giáo sư nước ngoài, nhưng sinh viên mượn quá ít, phải chăng tiếng Anh chuyên ngành của Hệ còn thấp?.

Về mặt tổ chức đào tạo, trong 10 năm qua Hệ Đào tạo Cử nhân Khoa học Tài năng của trường đã tổ chức đào tạo kiến thức cơ bản chung của khối trước khi phân vào các khoa trang bị kiến thức ngành và chuyên ngành là hoàn toàn hợp lý khi chúng ta chưa có nhiều các thầy cô giỏi, có uy tín khoa học. Nếu sau này không còn Ban điều hành Hệ Đào tạo Cử nhân khoa học tài năng thì Phòng Đào tạo vẫn cần một bộ phận quản lý, theo dõi sinh viên trong thời gian học chung. Về đào tạo kiến thức chuyên sâu của các khoa, nội dung nhiều chuyên đề thiếu kiến thức cập nhật, quá ít chuyên đề có hướng nghiên cứu hiện đại. Các ngành khoa học thực nghiệm như Vật lý, Hoá học, Sinh học cần đào tạo sinh viên cử nhân tài năng theo cả hai hướng khoa học và công nghệ. Những sinh viên là cử nhân tài năng học sau đại học ở nước ngoài đều muốn đào tạo tiếp ngành công nghệ là đúng. Trong 10 năm qua, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên đã sử dụng đội ngũ thầy cô giáo giỏi có tâm huyết trong và ngoài ĐHQG Hà Nội tham gia vào sự nghiệp đào tạo cử nhân khoa học tài năng và chất lượng cao. Yêu cầu sử dụng tiếng Anh trong giao tiếp, trong học tập đối với Hệ cao hơn nhiều, nên mời Tiến sĩ trẻ, giỏi và các chuyên gia nước ngoài theo các chương trình hợp tác quốc tế mà Trường đang có tham gia giảng dạy cho sinh viên là cực kỳ cần thiết.

Thành công lớn nhất của việc đào tạo cử nhân tài năng trong 10 năm qua là hầu hết các sinh viên cử nhân khoa học tài năng đều tốt nghiệp loại giỏi và xuất sắc, được các khoa trong trường ký hợp đồng bổ sung cho nguồn tuyển biên chế chính thức. Hầu hết các em tốt nghiệp ra trường đều được chuyển tiếp sinh đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ.

Trong 5 năm lại đây Trường ĐHKHTN bổ sung được 40 cán bộ giảng dạy trẻ từ các cử nhân, thạc sĩ của Hệ Đào tạo Cử nhân Khoa học Tài năng. Tất cả số sinh viên của Hệ thuộc Trường ĐHKHTN được chuyển sang học tiếp ở Trường Ecole Polytechnicque (Pháp) (không phải học lùi lại). Tháng 12/2004 trong Đoàn đại biểu Trường ĐHKHTN tham quan một số Trường Đại học Pháp tôi được vinh dự đến thăm Đại học Bách khoa Paris. Hiệu trưởng và lãnh đạo Đại học Bách khoa Paris đánh giá cao năng lực học tập của sinh viên Việt Nam. Tính đến nay, Đại học Bách khoa Paris, một đại học danh tiếng của Pháp đã nhận và cấp học bổng cho 100 sinh viên Việt Nam chuyển tiếp từ Hệ Đào tạo cử nhân Khoa học Tài năng của Trường Đại học Khoa học Tự nhiên. Trong số đó đã có đến 15 em đã bảo vệ luận án tiến sĩ đang làm postdoc tại Cộng hoà Pháp hoặc Hoa Kỳ.

Tôi hoàn toàn nhất trí với phương pháp tiếp tục đào tạo chất lượng cao, trình độ cao của Đại học Quốc gia Hà Nội; theo đó tập trung nâng cao chất lượng đào tạo tiếp cận trình độ quốc tế (thông qua việc triển khai các chương trình đào tạo tiên tiến) bằng cách đổi mới nội dung chương trình đào tạo, phương pháp dạy - học kiểm tra đánh giá, hiện đại hoá cơ sở vật chất, giáo trình bài giảng và tài liệu tham khảo, phát triển đội ngũ giảng viên nâng cao chất lượng đầu vào.

Từ năm học 2006 - 2007, Bộ Giáo dục và Đào tạo giao cho ngành Hoá học của Trường ĐHKHTN đào tạo theo chương trình đại học tiên tiến. Từ năm 2007 - 2008, Đại học Quốc gia Hà Nội mở rộng đào tạo theo chương trình đại học tiên tiến cho ngành Vật lý. Sinh viên của Hệ Đào tạo Cử nhân Khoa học Tài năng của ngành Hoá học và ngành Vật lý được chọn để đào tạo theo chương trình đại học tiên tiến của quốc tế.

Việc giảng dạy cho sinh viên các lớp học này sử dụng đội ngũ giảng viên có trình độ tiếng Anh tốt, kết hợp với các Giáo sư nước ngoài mời thỉnh giảng lúc này là hợp lý. Nhưng cần nhanh chóng bồi dưỡng và giao phó công việc này cho lớp cán bộ giảng dạy trẻ có trình độ Tiến sĩ tuyển dụng trong những năm gần đây. Để nhanh chóng có đội ngũ dạy tiếng Anh chuyên ngành cũng cần bồi dưỡng, sử dụng lớp cán bộ khoa học trẻ được tuyển dụng mới đây.

Sau 10 năm đào tạo Hệ Đào tạo Cử nhân Tài năng ở Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG Hà Nội đã có không dưới 30 Tiến sỹ hoàn thành luận án của mình tại các trường đại học danh tiếng của Mỹ, Pháp, Nhật Bản,... Các em đang làm posdoc hoặc đang làm nhiệm vụ thỉnh giảng ở nước ngoài.

Hà Nội và nhiều địa phương trong cả nước đã có chính sách thu hút hiền tài, tuyển thẳng những thủ khoa của các trường đại học vào biên chế.

Nhà nước ta cũng cần sớm ban hành chính sách đặc biệt trong việc tuyển dụng, cũng như sử dụng những Tiến sỹ đã được đào tạo trong và ngoài nước nhằm phát huy hết năng lực sáng tạo của họ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá ngay tại Việt Nam.

Trong thời gian 10 năm đào tạo ở hệ cử nhân khoa học tài năng của Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, tôi tham gia công tác quản lý ở trường 4 năm (1997 - 2001) và 4 năm tham gia quản lý trong Ban điều hành Hệ Đào tạo Cử nhân Khoa học Tài năng, từ tháng 10/2001 đến tháng 12/2005. Tôi luôn tự hào về Hệ Đào tạo Cử nhân Khoa học Tài năng của Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN vì Hệ ra đời sớm nhất trong các trường đại học nước ta. Hệ đã thu nạp các được hầu hết các học sinh đạt Huy chương trong các kỳ thi Olympic quốc tế (Toán, Tin, Lý, Hoá, Sinh) và học sinh đoạt giải quốc gia. Nhiều em đã trở thành Giáo sư, các Tiến sĩ trẻ, giỏi của các đại học có tiếng trên thế giới. Đặc biệt Hệ có đội ngũ thầy cô giáo giỏi, tâm huyết tham gia giảng dạy và đào tạo các khoá cử nhân khoa học tài năng.

Ban điều hành Hệ Đào tạo Cử nhân Khoa học Tài năng của Trường Đại học Khoa học tự nhiên gồm các nhà giáo tâm huyết, dù đã nghĩ hưu hay còn làm việc nhưng vẫn mong muốn đóng góp sức mình cho sự nghiệp đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước.

Hà Nội, mùa Thu 2007