Vị trí phố Ngụy Như Kon Tum và phố Lê Văn Thiêm trên bản đồ quận Thanh Xuân

Phố Ngụy Như Kon Tum và phố Lê Văn Thiêm là 2 con phố mang tên Nhà Vật lý Ngụy Như Kon Tum - Hiệu trưởng đầu tiên của Trường ĐH Tổng hợp Hà Nội và Nhà Toán học Lê Văn Thiêm - Phó Hiệu trưởng đầu tiên của Trường ĐH Tổng hợp Hà Nội. Đây là hoạt động nhằm ghi nhận và tôn vinh hai nhà khoa học, nhà cách mạng đã có những cống hiến lớn lao đối với nền khoa học và giáo dục Việt Nam.

Hai con phố này đều thuộc địa phận quận Thanh Xuân được đặt tên sau khi các đề nghị đặt tên đường, phố mới được Hội đồng Nhân dân Tp. Hà Nội thông qua tại kỳ họp thứ 8 và được Ủy ban Nhân dân Tp. Hà Nội ra Quyết định hồi tháng 1/2007.

Phố Ngụy Như Kon Tum là đoạn đường từ số nhà 160 đường Khuất Duy Tiến cắt qua đường Nguyễn Tuân, đường Vũ Trọng Phụng đến số nhà 116 phố Nhân Hòa, có chiều dài 1.100m, rộng 7-10m.

Phố Lê Văn Thiêm dài 700m, rộng 8m, kéo dài từ đường Lê Văn Lương đến số nhà 27 đường Nguyễn Huy Tưởng. Tuyến phố này có cơ sở hạ tầng tốt, mặt đường bê tông, đi qua Làng sinh viên Hacinco và Xí nghiệp Lắp máy Điện lực - Bộ Xây dựng.

GS. Ngụy Như Kon Tum - Hiệu trưởng đầu tiên của Trường ĐH Tổng hợp Hà Nội

GS. Ngụy Như Kon Tum sinh ngày 3/5/1913 tại Kon Tum (Tây Nguyên), quê tại xã Minh Lương, huyện Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên. Ông xuất thân trong một gia đình viên chức nhỏ. Học xong bậc cao đẳng tiểu học ở Huế, rồi trung học ở Hà Nội, năm 1933 ông sang Pháp du học, đỗ thạc sĩ Lý - Hóa, được nhà vật lý hạt nhân nổi tiếng người Pháp là Jolio Curie nhận làm nghiên cứu sinh. Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ (1939), ông trở về nước dạy học tại các trường trung học ở Sài Gòn, rồi Hà Nội.

Kết hợp chặt chẽ giảng dạy trong nhà trường với nghiên cứu khoa học và phổ biến kiến thức ngoài nhà trường, ông đã cùng một số tri thức tiến bộ viết bài cho tạp chí khoa học nổi tiếng thời đó. Cách mạng tháng Tám thành công (1945), ông tham gia mọi công tác với tất cả nhiệt tình yêu nước của một trí thức chân chính.

Kháng chiến toàn quốc bùng nổ (12/1946), ông theo Chính phủ kháng chiến lên căn cứ địa Việt Bắc, đảm nhiệm nhiều trọng trách trong ngành giáo dục: làm Tổng giám đốc Trung học vụ kiêm Đổng lý sự Bộ Quốc gia Giáo dục. Từ năm 1951 để chuẩn bị cán bộ khoa học cho đất nước sau ngày thắng lợi, Trung ương đã cử ông làm Giám đốc Trường Sư phạm cao cấp ở Khu học xá Trung ương (Nam Ninh, Trung Quốc).

Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, hòa bình được lập lại, GS. Ngụy Như Kon Tum trở về Thủ đô Hà Nội, giảng dạy Vật lý tại Trường Sư phạm Khoa học. Năm 1956, Trường ĐH Tổng hợp Hà Nội được thành lập, ông được cử làm Hiệu trưởng đầu tiên và giữ chức vụ đó cho tới khi về hưu.

Sau khi đã nghỉ hưu, giáo sư vẫn tiếp tục giảng dạy và tham gia Hội đồng Khoa học Nhà trường, làm ủy viên Đoàn Chủ tịch Liên hiệp Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam kiêm Chủ tịch Hội Vật lý Việt Nam.

Lễ gắn biển tên phố Ngụy Như Kon Tum, ngày 09/02/2007

Với những đóng góp to lớn đó, GS. Ngụy Như Kon Tum đã được Nhà nước tặng danh hiệu cao quý Nhà giáo Nhân dân. Ông còn là một nhà hoạt động xã hội nổi tiếng trong và ngoài nước; Đại biểu Quốc hội khóa II, III và IV, Uỷ viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Uỷ viên Đoàn Chủ tịch Tổng Công đoàn Việt Nam, Chánh Thư ký Công đoàn Giáo dục Việt Nam, Uỷ viên Ban Chấp hành Công đoàn Giáo dục thế giới, Uỷ viên Ban Chấp hành Hội hữu nghị Việt - Pháp.

GS. Ngụy Như Kon Tum đã được Nhà nước tặng nhiều huân chương cao quý như: Huân chương kháng chiến hạng Nhì và hạng Nhất, Huân chương Lao động hạng Ba và hạng Nhì, Huân chương Độc lập hạng Nhất, Huân chương kháng chiến chống Mỹ hạng Nhất.

Nhà Toán học Lê Văn Thiêm - Phó Hiệu trưởng đầu tiên của Trường ĐH Tổng hợp Hà Nội

GS. Lê Văn Thiêm sinh ngày 29/3/1918, quê ở xã Trung Lễ, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. Năm 1938, ông theo học lớp Lý - Hóa - Sinh tại Đại học Đông Dương - tiền thân của ĐHQGHN ngày nay. Năm 1939, với thành tích học tập xuất sắc đỗ thứ nhì kỳ thi phân chuyên ban, ông được nhận học bổng sang Pháp du học. Năm 1941, ông là người Việt Nam đầu tiên thi đỗ vào trường Ecole Normale Supérieure de Paris - trường hàng đầu của nước Pháp trong việc đào tạo các nhà khoa học. Ông cũng là người Việt Nam đầu tiên nhận được học vị tiến sĩ quốc gia về Toán, học vị cao nhất của nước Pháp (năm 1948). Ông cũng là người Việt Nam đầu tiên trở thành giáo sư Toán học tại một trường đại học Châu Âu (Đại học Bách khoa Zurich, Thụy Sĩ, năm 1949).

Theo lời khuyên của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tháng 12/1949, ông về nước tham gia kháng chiến và công tác tại Sở Giáo dục Nam Bộ. Tháng 4/1950, ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam. Sau đó, ông được Chính phủ điều động ra Việt Bắc nhận trọng trách thành lập Trường Khoa học Cơ bản, Trường Sư phạm Cao cấp và là Hiệu trưởng của hai trường này.

Từ năm 1957 đến 1970, GS. Lê Văn Thiêm giữ chức Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Tổng hợp Hà Nội, nhiều năm kiêm giữ chức Chủ nhiệm Khoa Toán. Ông đã có đóng góp lớn trong việc thành lập Viện Toán học và là Viện trưởng đầu tiên (từ năm 1970 đến năm 1980). GS. Lê Văn Thiêm đã có công tạo dựng một trung tâm nghiên cứu Toán học đầu ngành của nước ta và có uy tín hàng đầu trong lĩnh vực Toán học ở khu vực. Từ năm 1980 đến 1991, ông công tác tại Phân viện Khoa học Việt Nam tại thành phố Hồ Chí Minh.

Trong những công trình nghiên cứu của ông về Toán học, việc phát triển lý thuyết phân phối giá trị của các hàm phân hình đã được công nhận trong nước và quốc tế. Ông còn là tác giả của trên 30 công trình nghiên cứu Toán - Lý, đăng trên tạp chí khoa học nhiều nước như: Liên Xô, Mỹ, Pháp, Anh, Canada, Thụy Điển, Đức, Ba Lan,… Nhiều công trình của ông đã phục vụ cho giao thông thời chiến, các công trình thủy điện và quy hoạch đồng bằng sông Cửu Long.

Lễ gắn biển tên phố Lê Văn Thiêm, ngày 09/02/2007

GS. Lê Văn Thiêm là đại biểu Quốc hội khóa II và III, đại diện toàn quyền của Việt Nam tại Viện Liên hiệp Nghiên cứu Nguyên tử tại Đupna, Liên Xô (năm 1956 - 1980), Uỷ viên Uỷ ban Khoa học Nhà nước, Chủ tịch Hội Toán học Việt Nam. Ông mất ngày 3/7/1991.

Do những công hiến to lớn của ông cho khoa học và sự nghiệp giáo dục, GS. Lê Văn Thiêm được Quốc hội và Chính phủ tặng Huân chương Lao động hạng Nhì, Huân chương chống Mỹ cứu nước hạng Nhất, Huy hiệu 40 năm tuổi Đảng. Ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và Huân chương Độc lập hạng Nhất năm 1996.

>>> Các tin tức liên quan:

- Lễ gắn biển phố Ngụy Như Kon Tum và phố Lê Văn Thiêm

- Lễ gắn biển phố Lê Văn Thiêm

- Lễ gắn biển phố Ngụy Như Kontum