Tủ sách khoa học: Phật giáo nhập thế và các vấn đề xã hội đương đại

Tinh thần “Hòa quang đồng trần”, nhập thế, hòa cùng thế tục để dẫn dắt nhân tâm và giải quyết các vấn đề xã hội và con người đã là dòng lớn của Phật giáo Việt Nam từ thời Lý, Trần cho tới cận hiện đại, góp phần tạo nên diện mạo đặc sắc của Phật giáo Việt Nam thấm đẫm tính chất nhân văn và đồng hành cùng dân tộc

Hiện nay, Phật giáo nhập thế đã thực sự trở thành một khuynh hướng và ngày càng mang tính phổ quát. Thực tế cho thấy, trên thế giới, mặc dù hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế chủ đạo, nhưng xã hội loài người vẫn đang đứng trước những thách thức to lớn, tiềm ẩn những nguy cơ đe dọa sự tồn vong của nhân loại. Với Việt Nam, quá trình đổi mới đã đạt được những thành tựu có ý nghĩa lịch sử, nhưng nhiều vấn đề xã hội cũng đã xuất hiện và đang diễn biến phức tạp. Trong bối cảnh như vậy, khuynh hướng nhập thế của Phật giáo và việc Phật giáo tham gia giải quyết các vấn đề xã hội vừa thể hiện sự chủ động thích ứng, tinh thần trách nhiệm của Phật giáo trong thế giới đang biến đổi, vừa đáp ứng được nhu cầu, đòi hỏi của xã hội.

Nhập thế là một khuynh hướng lớn và có nhiều yếu tố tích cực, tuy nhiên, khuynh hướng này cũng gây ra nhiều tranh luận. Đang có những khác biệt lớn về nhận thức xoay quanh các vấn đề như: Phật giáo nhập thế thực chất là gì? Nhập thế là khuynh hướng tự nhiên, bắt nguồn từ bản chất của Phật giáo, hay trái lại, đang là một biến thái và tổn hại đến những giá trị chân chính của Phật giáo? Nếu sự nhập thế của Phật giáo là chính đáng, thì cách thức tham gia giải quyết các vấn đề xã hội của Phật giáo nên như thế nào và có hay không giới hạn cho sự tham gia này? Sự nhập thế giải quyết các vấn đề xã hội của Phật giáo liệu có dẫn đến những xung đột, tranh chấp với các lực lượng xã hội khác hay không và hệ quả của nó là gì? Nhà nước nên ứng xử thế nào với khuynh hướng nhập thế của Phật giáo? v.v... Nhận diện và giải quyết các vấn đề có liên quan đến Phật giáo nhập thế một cách khách quan, khoa học là hết sức cần thiết và sẽ có tác động tích cực đến cả Phật giáo và xã hội.

Nghiên cứu Phật giáo nhập thế và các vấn đề xã hội đương đại là một trong những định hướng nghiên cứu trọng điểm của Viện Trần Nhân Tông thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội. Tiếp cận nghiên cứu vấn đề Phật giáo nhập thế và các vấn đề xã hội đương đại từ góc độ khoa học, không chỉ để nhận thức sâu sắc và toàn diện hơn về Phật giáo, nhất là Phật giáo đương đại, mà còn để cung cấp các luận cứ khoa học phục vụ việc hoạch định chính sách và điều chỉnh hành vi, cả về nhận thức và thực tiễn, cả với Phật giáo cũng như với xã hội, trước khuynh hướng nhập thế của Phật giáo và việc Phật giáo tham gia giải quyết các vấn đề xã hội đương đại, qua đó phát huy những giá trị tư tưởng - văn hóa Phật giáo chính tông, làm cho Phật giáo và xã hội cùng phát triển tốt đẹp.

Nhằm góp phần giải quyết các vấn đề học thuật nói trên, Viện Trần Nhân Tông giới thiệu tuyển tập công trình của các học giả trong và ngoài nước đã tham dự Hội thảo Quốc tế Phật giáo nhập thế và các vấn đề xã hội đương đại do Viện phối hợp với Giáo hội Phật giáo Việt Nam tổ chức tháng 12-2017. Do dung lượng tập sách có hạn, chúng tôi chưa thể chọn lọc và giới thiệu hết các công trình mà các học giả đã gửi đến Hội thảo. Những công trình đó sẽ tiếp tục được chọn lọc và giới thiệu trong các ấn phẩm khác của Viện Trần Nhân Tông trong thời gian tới.

Nhân dịp tập sách được xuất bản, Viện Trần Nhân Tông xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến các học giả, các tổ chức, các nhà hảo tâm trong và ngoài nước luôn quan tâm, ủng hộ các hoạt động học thuật - văn hoá của Viện, trong đó có việc tổ chức Hội thảo Phật giáo nhập thế và các vấn đề xã hội đương đại nói trên và sự ra đời của tập sách này. Cảm ơn Tập đoàn Sóng Thần đã hỗ trợ cho việc xuất bản tập sách. Cảm ơn Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội đã trợ giúp về kỹ thuật và các thủ tục xuất bản.

Viện Trần Nhân Tông mong nhận được ý kiến đóng góp của Quý độc giả để ngày càng nâng cao chất lượng các hoạt động khoa học và các công trình xuất bản của Viện.

Trân trọng cảm ơn!

PGS.TS. Nguyễn Kim Sơn

VIỆN TRƯỞNG VIỆN TRẦN NHÂN TÔNG