Đây là hội thảo đầu tiên trong khuôn khổ của chuỗi các hội thảo chuyên đề tiến tới Hội thảo quốc tế Việt Nam học (ICVNS) lần thứ 7 do ĐHQGHN phối hợp với Viện hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đồng tổ chức.
 |
| Phó Giám đốc ĐHQGHN Phạm Bảo Sơn tham dự Hội thảo |
Phó Giám đốc ĐHQGHN Phạm Bảo Sơn tham dự Hội thảo.
Tham dự Hội thảo, về phía ĐHQGHN có GS.TSKH. Vũ Minh Giang - Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo; đại diện lãnh đạo Ban Hợp tác và Phát triển, Ban Khoa học và Đổi mới sáng tạo; Trường ĐH Ngoại ngữ.
Hội thảo có dự tham dự của GS.TS. Lê Văn Lợi, Phó Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; Đại sứ Nguyễn Phương Nga, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, nguyên Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam; bà Tôn Nữ Thị Ninh, Chủ tịch Quỹ Hoà bình và Phát triển Tp. Hồ Chí Minh, nguyên Đại sứ Việt Nam bên cạnh Liên minh châu Âu, Bỉ và Luxembourg, nguyên Phó chủ nhiệm Uỷ ban Đối ngoại của Quốc hội; ông Bùi Thế Giang, nguyên Đại sứ, nguyên Phó trưởng Phái đoàn Đại điện Thường trực Việt Nam tại Liên hiệp quốc; Đại sứ Đoàn Xuân Hưng, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao; GS.TS. Le Prestre De Vanban, Trường Đại hoc Laval (Québec, Canada); GS. Kỳ Hoài Cao, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quốc tế, Đại học Phúc Đán, Trung Quốc; PGS.TS. Ekaterina Koldunova, Giám đốc Trung tâm ASEAN, Trường Đại học Quan hệ Quốc tế Moskva (MGIMO), Liên bang Nga.
ICVS 2025 là diễn đàn khoa học quan trọng, nơi các học giả, chính khách, giảng viên, học viên, sinh viên, nghiên cứu sinh và những người quan tâm chia sẻ kết quả nghiên cứu, xác định định hướng nghiên cứu tiếp theo về Việt Nam học và đóng góp những khuyến nghị chính sách quan trọng cho Việt Nam. Vì thế, ICVS luôn nhận được sự quan tâm sát sao và đánh giá cao của các lãnh đạo cao nhất của đất nước và và sự tham dự của những học giả Việt Nam học hàng đầu thế giới.
Góc nhìn đa chiều và phân tích chiến lược sâu sắc
 |
| PGS.TS Lâm Quan Đông - Phó hiệu trưởng Trường ĐH Ngoại ngữ, ĐHQGHN phát biểu khai mạc Hội thảo |
Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS Lâm Quang Đông - Phó hiệu trưởng Trường ĐH Ngoại ngữ, ĐHQGHN chia sẻ, trong bối cảnh thế giới nhiều biến động, phức tạp như hiện nay, đồng thời, Việt Nam đang bước vào ‘kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc’, đòi hỏi cách thức ‘ngoại giao cây tre’ của Việt Nam phải có những đối sách phù hợp, quan hệ quốc tế và hợp tác quốc tế cần được đẩy mạnh và đa dạng hóa hơn nữa. Để có được những đối sách như vậy, những hiểu biết, kết quả nghiên cứu và kinh nghiệm của các học giả, các cán bộ ngoại giao và nhiều bên liên quan khác được trình bày, trao đổi trong Hội thảo này đóng vai trò rất quan trọng. Các bài trình bày mà Ban Tổ chức đã nhận được, cũng như những trao đổi tại Hội thảo hôm nay cung cấp những cái nhìn sâu sắc, phân tích cụ thể, và khuyến nghị chính sách có giá trị.
Tại phiên toàn thể, các diễn giả đã đưa ra những góc nhìn sâu sắc về vị thế, vai trò và hướng đi chiến lược của Việt Nam trên trường quốc tế cũng như việc hoạch định, triển khai chính sách đối ngoại.
 |
| GS.TS. Lê Văn Lợi, Phó Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh chia sẻ tại Hội thảo |
Qua bài trình bày “Việt Nam trong quan hệ khu vực và quốc tế: Chủ động, thích ứng và nâng cao vị thế trong kỷ nguyên mới”, GS.TS. Lê Văn Lợi, Phó Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, khẳng định vai trò chủ động, thích ứng và nâng cao vị thế của Việt Nam trong quan hệ quốc tế hiện đại. Ông đã phân tích bối cảnh quốc tế hiện nay với đặc trưng là môi trường biến động, bất định, phức tạp, mơ hồ (VUCA), trong đó cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc, xung đột khu vực, các vấn đề an ninh phi truyền thống và chuyển đổi trật tự toàn cầu đang đặt ra những thách thức to lớn nhưng cũng mở ra cơ hội cho các quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển như Việt Nam.
Trên cơ sở đánh giá những thành tựu nổi bật của Việt Nam trong hoạt động đối ngoại thời gian qua - như hội nhập sâu rộng vào các cơ chế đa phương, mở rộng và làm sâu sắc quan hệ với các đối tác chiến lược, thúc đẩy ngoại giao kinh tế, văn hóa và số, GS.TS. Lê Văn Lợi nhấn mạnh yêu cầu phát triển một nền ngoại giao chủ động, linh hoạt, hiện đại, gắn với bản sắc dân tộc và trách nhiệm toàn cầu. Ông đồng thời đề xuất ba định hướng chiến lược: (1) đổi mới tư duy đối ngoại theo hướng chuyển từ “thích nghi” sang “kiến tạo ảnh hưởng”; (2) nâng cao năng lực thích ứng chiến lược để chủ động ứng phó với các biến động toàn cầu và tận dụng cơ hội phát triển; (3) nâng cao vị thế quốc tế thông qua trách nhiệm toàn cầu và phát huy sức mạnh mềm của Việt Nam.
 |
| Đại sứ Nguyễn Phương Nga, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, nguyên Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam chia sẻ tại Hội thảo |
Đại sứ Nguyễn Phương Nga, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, nguyên Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam, phân tích tầm quan trọng của đối ngoại nhân dân trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc qua bài tham luận “Vai trò của đối ngoại nhân dân trong quan hệ quốc tế”.
Bà giới thiệu quá trình hình thành, phát triển và vai trò của Đối ngoại Nhân dân - một trong ba trụ cột của ngoại giao Việt Nam. Những thành tựu nổi bật của Đối ngoại Nhân dân trong đấu tranh giành độc lập dân tộc và đặc biệt là trong công cuộc đổi mới như: xây dựng nền tảng xã hội tích cực, thuận lợi, thúc đẩy và làm sâu sắc tình hữu nghị, hợp tác với nhân dân các nước; tích cực hội nhập, đẩy mạnh hợp tác quốc tế để tranh thủ nguồn lực phát triển đất nước; đóng góp tích cực vào cuộc đấu tranh của nhân dân thế giới vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ, tiến bộ xã hội và phát triển bền vững.
Trên cơ sở đó, Đại sứ Nguyễn Phương Nga đề xuất bốn kiến nghị nhằm phát huy vai trò của Đối ngoại Nhân dân: (i) Quán triệt sâu sắc và triển khai hiệu quả đường lối đối ngoại Đại hội XIII, nâng cao nhận thức của xã hội về vai trò và tầm quan trọng của Đối ngoại Nhân dân; (ii) Nâng cao tinh thần chủ động, sáng tạo, đổi mới nội dung, phương thức hoạt động đối ngoại của các tổ chức nhân dân; (iii) Tăng cường phối hợp chặt chẽ giữa ba trụ cột đối ngoại; (iv) Quan tâm đầu tư nguồn lực xây dựng lực lượng Đối ngoại Nhân dân. Bà nhấn mạnh, trong bối cảnh quốc tế mới, Đối ngoại Nhân dân cần chủ động thích ứng, đổi mới, vươn lên những tầm cao mới, góp phần thực hiện thành công vai trò tiên phong của đối ngoại và công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế.
 |
| GS. Le Prestre De Vanban, Đại học Laval (Québec, Canada) đề cập đến nghệ thuật hoạch định chính sách đối ngoại trong bối cảnh toàn cầu phức tạp và nhiều biến động |
GS. Le Prestre De Vanban, Đại học Laval (Québec, Canada) đề cập đến nghệ thuật hoạch định chính sách đối ngoại trong bối cảnh toàn cầu phức tạp và nhiều biến động. Ông cho hay, mặc dù lý thuyết phức hợp đang dần thâm nhập vào giới học thuật, nó vẫn vấp phải nhiều thách thức khiến người ta đặt câu hỏi về tính hữu ích của nó. Đặc biệt, các nhà hoạch định chính sách đã than phiền về việc lý thuyết này dường như không thể cung cấp cho họ một khuôn khổ tư duy rõ ràng và những khuyến nghị chính sách cụ thể. Đáp lại điều đó, phần trình bày của Giáo sư đã phác thảo những hệ quả của cách tiếp cận hệ thống phức hợp đối với quá trình hoạch định chính sách đối ngoại. Lý thuyết phức hợp trước hết là một phương pháp – một cách tư duy về thế giới, với hy vọng mang lại các ứng dụng thực tiễn. Thay vì giải thích hay dự đoán, nó hoạt động như một công cụ giúp dự báo trước, từ đó thúc đẩy việc xây dựng các chính sách nhận thức được động lực riêng biệt của những hệ thống này và hướng đến việc giảm thiểu rủi ro đồng thời tận dụng lợi thế của chúng.
Chủ động hội nhập trong một thế giới nhiều biến động
Tình hình thế giới và khu vực đang biến động hết sức nhanh chóng, phức tạp, với thời cơ và thách thức đan xen, tác động sâu sắc, đa chiều tới mọi quốc gia, trong đó có Việt Nam. Tại phiên thảo luận về “Ngoại giao Việt Nam: Chủ động trước thách thức của thế giới và khu vực nhiều biến động” do Đại sứ Nguyễn Phương Nga chủ trì, các diễn giả đã phân tích, làm rõ trong bối cảnh phức tạp đó, ngoại giao Việt Nam phải làm sao để có được chủ động chiến lược, ứng phó hiệu quả với những biến động của tình hình, tạo điều kiện thuận lợi cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
 |
Là một nhà ngoại giao giàu kinh nghiệm trên tất cả các lĩnh vực đối ngoại Đảng, Ngoại giao Nhà nước, ngoại giao nghị viện và hiện nay vẫn rất tích cực tham gia công tác đối ngoại nhân dân, Đại sứ Tôn Nữ Thị Ninh cho rằng, Việt Nam đã hội nhập sâu rộng đến mức, thách thức toàn cầu cũng là thách thức của Việt Nam. Những vấn đề như trật tự thế giới, hòa bình, phồn vinh hay phát triển đều là những bài toán mà Việt Nam không thể đứng ngoài. Bà cho rằng, cần xác định thế và lực của đất nước, điểm mạnh, điểm yếu nằm ở đâu để từ đó ứng phó một cách chủ động cũng như kiến tạo nhiều cơ hội mới. Chủ động kết hợp cả trong ngoại giao kinh tế, và ngoại giao chính trị là rất phù hợp với giai đoạn này. Đồng thời, bà cũng cho rằng, bên cạnh việc tục đóng góp và nỗ lực hết sức mình để xây dựng một ASEAN đoàn kết, đồng thuận, thống nhất trong đa dạng thì cũng cần phối hợp kịp thời và sâu hơn với các nước trong khối trên cơ sở tương quan lợi ích giữa các bên.
Đại sứ Đoàn Xuân Hưng khẳng định, sự lãnh đạo của Đảng dưới sự soi sáng, dẫn đường của tư tưởng Hồ Chí Minh là nhân tố quan trọng quyết định các thắng lợi quan trọng của ngoại giao Việt Nam trong suốt thời gian qua. Đảng ta xác định hội nhập quốc tế là chiến lược quan trọng nhằm củng cố vị thế chính trị, thúc đẩy phát triển kinh tế, bảo đảm an ninh quốc gia, nâng tầm ảnh hưởng của đất nước trên bản đồ thế giới. Do đó, theo Đại sứ, đẩy mạnh đối ngoại và hội nhập quốc tế là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên.
Theo Đại sứ Đoàn Xuân Hưng, ngoại giao suốt chặng đường qua đã thể hiện tính tiên phong, bản lĩnh và có sự dấn thân nhiều thế hệ. Bên cạnh ngoại giao chính trị, Đại sứ khẳng định, trong quá trình hội nhập quốc tế, ngoại giao văn hóa có vai trò quan trọng. Ngoại giao văn hóa được đề cao là “quyền lực mềm”, “sức mạnh mềm” trong bảo vệ lợi ích quốc gia, nâng cao vị thế trên trường quốc tế. Đồng thời, ông nhấn mạnh, người Việt Nam ở nước ngoài không chỉ đóng góp tích cực vào sự phát triển của quốc gia sở tại mà còn là một thành phần không thể thiếu trong công cuộc xây dựng đất nước và hội nhập quốc tế của Việt Nam. Ông đề nghị, để đối ngoại Việt Nam có thể chủ động tận dụng thời cơ, hoá giải thách thức, thực hiện thành công sứ mệnh ngoại giao phục vụ phát triển cần chủ động xây dựng và thường xuyên hoàn thiện chiến lược đối ngoại. Ngoại giao cần đóng vai trò chủ chốt trong việc triển khai các chiến lược đối ngoại lớn cũng như xử lý các tình huống đối ngoại phát sinh; cần chủ động đào tạo nguồn nhân lực làm công tác ngoại giao.
 |
Một trong những bài học kinh nghiệm của đối ngoại Việt Nam thời gian qua là sự phối hợp giữa các trụ cột, các lực lượng, các kênh đối ngoại. Theo Đại sứ Bùi Thế Giang, sự phối hợp giữa ba trụ cột của đối ngoại Việt Nam là đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước, đối ngoại nhân dân cần được thực hiện linh hoạt, sáng tạo, không rập khuôn. Thực tiễn cho thấy hoạt động ngoại giao của một quốc gia có thể được thực hiện bởi đại diện chính thức của các quốc gia và cũng có thể được thực hiện một cách bán chính thức bởi chủ thể khác như học giả, chuyên gia có uy tín, có ảnh hưởng đến quá trình hoạch định chính sách, hoặc bởi chính các nhà hoạch định chính sách dưới tư cách cá nhân hoặc tư cách chuyên gia. Các hoạt động bán chính thức này thường được gọi là ngoại giao “kênh 2” hoặc “kênh 1.5”. Việc chủ động, tích cực và sáng tạo trên mặt trận “ngoại giao kênh 1.5”, đóng góp năng động cho việc triển khai các đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước về đối ngoại, góp phần phát huy vai trò tiên phong, nhất là trong việc phát hiện sớm các cơ hội và thách thức, bảo vệ tổ quốc từ sớm, từ xa, và trong việc xây dựng một nền đối ngoại, ngoại giao toàn diện, chuyên nghiệp, hiện đại.
Các diễn giả cho rằng, trong bối cảnh mới của đất nước, chiến lược ngoại giao tổng lực, kết hợp với việc sử dụng đa dạng các kênh ngoại giao, là một phương pháp tiếp cận toàn diện của Việt Nam trong quan hệ quốc tế, nhằm bảo vệ và thúc đẩy lợi ích quốc gia, dân tộc. Các diễn giả cũng nhắn nhủ tới thế hệ trẻ, bên cạnh việc tăng cường năng lực ngoại ngữ, cần không ngừng trau dồi ngôn ngữ và văn hóa Việt Nam để trở thành một nhà ngoại giao bản lĩnh, hiểu thế giới và trân trọng, phát huy bản sắc dân tộc.
 |
 |
 |
 |
 |
