NGND.GS.TSKH. Đào Huy Bích, người thầy với niềm đam mê nghiên cứu Cơ học

Các hướng khoa học chủ yếu của thầy là: Lý thuyết quá trình đàn dẻo và các bài toán liên quan, phương pháp thuần nhất hoá vật liệu Composite và tính toán kết cấu bằng vật liệu composite. Đây là những vấn đề khoa học có tính thời sự, bởi nó có nhiều vấn đề mới về mặt khoa học để nghiên cứu và đang được thực tế nước ta đặt ra. Vật liệu composite được sử dụng trong thực tế từ lâu và ngày nay ứng dụng của nó càng lớn. Nhưng khoa học nghiên cứu về nó thì thế giới mới bắt đầu từ giữa thế kỷ XX và ở Việt Nam là thập kỷ 90 của thế kỷ XX. Đầu những năm 90, khi nhà nước khuyến khích các nghiên cứu cơ bản thì Cơ học vật liệu composite được nghiên cứu một cách sâu rộng. Vật liệu composite là vật liệu được chế tạo nên từ hai hay nhiều thành phần khác nhau. Mỗi thành phần có những đặc trưng cơ lý hóa riêng biệt, khi tổng hợp chúng lại sẽ cho một vật liệu hoàn toàn mới có tính năng vượt trội: độ bền cao và nhẹ, chịu nhiệt độ cao và các điều kiện khác của môi trường. Nhờ ưu điểm này gần đây vật liệu composite ngày càng được ứng dụng nhiều trong hầu hết mọi lĩnh vực của nền kinh tế quốc dân, từ công nghiệp dân dụng, y tế, thể thao, giao thông vận tải, xây dựng cho đến ngành công nghiệp chế tạo máy, khai thác chế biến dầu khí, đóng tàu, điện lực, hóa chất và đặc biệt trong ngành hàng không.

Từ năm 1982, thầy đã chủ trì seminar Cơ học vật rắn biến dạng, lúc đầu chưa hướng vào một chủ đề nhất định, nhưng khi được sự khuyến khích của Nhà nước về nghiên cứu cơ bản, seminar có điều kiện phát triển và tập trung vào những hướng nghiên cứu cụ thể có định hướng ứng dụng.

Simenar là một diễn đàn trao đổi chia sẻ kinh nghiệm của những cán bộ nghiên cứu, giảng viên đại học và những người làm khoa học trẻ. Hiện nay 24 thành viên thuộc nhiều cơ quan thường xuyên gặp nhau, tại đó những vấn đề khoa học mới, những quan điểm, suy nghĩ được chia sẻ, bày tỏ và cùng nhau thẩm định. Đây còn là một diễn đàn, một môi trường thuận lợi để các cán bộ làm khoa học trẻ trưởng thành không những về nghiên cứu mà còn là công tác giảng dạy của họ. Bởi nghiên cứu và giảng dạy có mối quan hệ mật thiết, bổ trợ cho nhau. Khi nghiên cứu khoa học, người thầy làm cho bài giảng của mình phong phú và thu hút được sinh viên bởi những thông tin mới luôn được cập nhật. Và trong quá trình dạy, sinh viên nêu câu hỏi mà giáo viên chưa biết lại tiếp tục nghiên cứu tìm tòi để trả lời nó. Điều quan trong hơn là việc thành lập một tập thể nghiên cứu sẽ có kết quả hơn và tập trung hơn. Bởi vậy thầy đã duy trì simenar hơn 20 năm nay, đó là một hạnh phúc đối với thầy. Bởi thầy luôn tâm niệm: “Nghiên cứu khoa học là một hạnh phúc bởi trong đầu luôn có vấn đề khoa học để mình quan tâm, suy nghĩ và giải quyết”.

Năm 1954, thầy học khoá 1 trường Bổ túc công nông Trung ương, tiếp đó chuyển lên học Đại học Tổng hợp Hà Nội chuyên ngành Toán, rồi học tiếp và làm nghiên cứu sinh tại trường Đại học Tổng hợp Matxcơva. Nhưng duyên phận lại đưa thầy đến với Cơ học. Khi được phân công chuyển sang học Cơ học, cái mới và lạ của một ngành học đã cuốn hút thầy và thầy quyết tâm theo đuổi nó. Được sự giúp đỡ của Viện sĩ Thông tấn Nga Iliusin và Giáo sư Lenxki, thầy đã bảo vệ thành công luận án tiến sĩ. Khi học ở Nga, các vấn đề thầy theo đuổi có điều kiện thực nghiệm để tiến hành. Trở về nước giảng dạy, điều kiện chiến tranh, trường sơ tán lên Đại Từ (Thái Nguyên), nên công việc nghiên cứu bị hạn chế. Điều kiện thực nghiệm tại Việt Nam hầu như không có khả năng tiến hành, thầy tìm cho mình một hướng nghiên cứu phù hợp hơn với hoàn cảnh. Hướng nghiên cứu của thầy dựa trên việc đoán nhận khả năng các nghiên cứu của mình phải đáp ứng được yêu cầu tính mới về mặt khoa học và có định hướng ứng dụng. Bởi vậy thầy đi vào nghiên cứu thiết lập các bài toán biên của lý thuyết quá trình đàn dẻo và tìm các phương pháp giải các bài toán liên quan và thầy đã bảo vệ luận án Tiến sĩ khoa học về đề tài này, đồng thời đi vào nghiên cứu một số vấn đề của cơ học vật liệu composite. Từ những nghiên cứu ban đầu có kết quả được công bố, hướng nghiên cứu đã lôi cuốn được nhiều người tham gia, nhất là khi nó có những định hướng ứng dụng, đã làm thầy say mê hơn. Từ sự đam mê của mình, thầy chia sẻ với những bạn trẻ yêu thích nghiên cứu khoa học, đặc biệt là những vấn đề mới về Cơ học vật rắn biến dạng. simenar của thầy đã được lập nên từ đó. Giờ đây, ở tuổi 67 simenar do thầy chủ trì vẫn là nơi để những cán bộ khoa học trẻ theo đuổi con đường của mình.

2 đề tài khoa học cấp bộ, 4 đề tài nghiên cứu cơ bản cấp nhà nước, 67 công trình nghiên cứu khoa học được công bố, 17 sách đã xuất bản, đào tạo 7 tiến sĩ và đang hướng dẫn 3 nghiên cứu sinh là thành quả lao động của thầy trong hơn 35 năm. Kết quả đó là sự hoạt động nghiêm túc của một con người suốt đời say mê với Cơ học.