Chuyển đổi xanh trong bối cảnh biến đổi toàn cầu

Trong bối cảnh của một thế giới đầy biến động ngày nay với những biến đổi nhanh chóng của khí hậu, sự suy thoái tài nguyên và môi trường và những đòi hỏi ngày càng cao của con người, chuyển đổi xanh đang dần được lựa chọn như một trong những xu thế phát triển chủ đạo của nhân loại nhằm hướng tới xây dựng một xã hội bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế bền vững. Tuy nhiên, thực tế diễn ra của trào lưu này trên thế giới cũng đặt ra hàng loạt những thách thức bao gồm việc duy trì mối quan hệ giữa môi trường và kinh tế cũng như trong một số hoàn cảnh cụ thể, chuyển đổi xanh được xem là nguyên nhân dẫn tới chi phí sản xuất cao và sự không công bằng giữa nhiều quốc gia dân tộc. Bên cạnh đó, bản thân khái niệm “chuyển đổi xanh” trong các trao đổi học thuật quốc tế cũng bị thay đổi về mặt ý nghĩa khi được đề cập ở nhiều lĩnh vực đa dạng chứ không chỉ dừng lại ở các vấn đề về sinh thái, môi trường như các giai đoạn trước. Đó chính là những tiền đề quan trọng để Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật, ĐHQGHN định hướng tổ chức một hội thảo thường niên về vấn đề này trong đó sẽ tập trung xem xét xu hướng chuyển đổi xanh như một thực hành quản lý về chính sách cũng như một hướng tiếp cận khoa học mang tính ứng dụng theo quan điểm liên ngành.

Hiệu trưởng PGS.TS. Nguyễn Văn Hiệu cho biết, với vai trò của một cơ sở đào tạo và nghiên cứu theo định hướng liên ngành, có nhiều năm kinh nghiệm triển khai các chương trình đào tạo sau đại học về biến đổi khí hậu và khoa học bền vững trực thuộc ĐHQGHN, Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật hy vọng sẽ trở thành một trong những đơn vị tiên phong trong việc xây dựng và phát triển một mạng lưới giữa các nhà khoa học, các đơn vị đào tạo và nghiên cứu về chuyển đổi xanh ở Việt Nam. Ông mong rằng, hội thảo không chỉ là một diễn đàn khoa học liên ngành mà còn là cầu nối để chia sẻ những ý tưởng sáng tạo, các chính sách và kinh nghiệm thực tiễn từ các nhà nghiên cứu, các chuyên gia trong và ngoài nước, nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh, bền vững.

GS.TS Sadhan Kumar Ghosh - Tổng giám đốc, Trung tâm nghiên cứu phát triển bền vững và kinh tế tuần hoàn, Ấn Độ chia sẻ về “Kinh tế tuần hoàn trong viễn cảnh toàn cầu cho thế hệ tiếp theo”. Theo GS.TS Sadhan Kumar Ghosh, kinh tế tuần hoàn là một cách tiếp cận ở cấp hệ thống đối với phát triển kinh tế, đánh dấu một sự chuyển đổi từ khái niệm truyền thống về mô hình kinh tế tuyến tính (chiết xuất-sản xuất-tiêu thụ-vứt bỏ) sang một tầm cao hơn, nhằm đạt được không rác thải thông qua việc bảo tồn tài nguyên. Ông nhấn mạnh: “Kinh tế tuần hoàn trong khuôn viên trường học hướng tới phát triển bền vững, nâng cao nhận thức cho học sinh, những công dân thế hệ tiếp theo của toàn cầu. Các em cần hiểu được giá trị của chất thải được tạo ra, các vấn đề liên quan đến việc tạo ra chất thải, 3R (Reduce - Reuse - Recycle được hiểu là Tiết giảm – Tái sử dụng – Tái chế) và nền kinh tế tuần hoàn từ sớm. Thế hệ trẻ có nguồn năng lượng mạnh mẽ để cùng chúng ta thay đổi thế giới, bắt đầu từ những thay đổi nhỏ trong thói quen phân loại và tái chế rác thải”.

Qua bài tham luận "Thúc đẩy các giá trị văn hóa, giáo dục và truyền thông để hỗ trợ chuyển đổi xanh", GS.TS Trần Trung - Giám đốc Học viên Dân tộc Việt Nam cho rằng, từ việc khuyến khích lối sống thân thiện với môi trường đến việc lan tỏa các giá trị về bảo vệ tài nguyên và bảo tồn đa dạng sinh học, văn hóa có thể giúp thúc đẩy những thay đổi tích cực trong cách con người tương tác với môi trường. Tri thức văn hóa của các cộng đồng, đặc biệt là những người sống gần thiên nhiên, chứa đựng những hiểu biết quý giá về bảo tồn tài nguyên và việc giữ gìn những giá trị văn hóa này sẽ hỗ trợ cho quá trình chuyển đổi xanh. Giáo dục đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và trang bị cho các thế hệ trẻ các kỹ năng cần thiết để đối phó với các thách thức liên quan đến biến đổi khí hậu và suy thoái môi trường. GS.TS Trần Trung để nghị, các chương trình học, đặc biệt là các môn STEM, cần tích hợp nội dung về phát triển bền vững, công nghệ xanh và năng lượng tái tạo. Giáo dục cũng phải cung cấp cho các cộng đồng kỹ năng liên quan đến công nghệ xanh, sản xuất sạch và sử dụng tài nguyên hiệu quả. Đồng thời, truyền thông có thể lan tỏa các thông điệp về chuyển đổi xanh, khuyến khích các cộng đồng áp dụng lối sống bền vững. Sự kết hợp giữa truyền thông truyền thống và kỹ thuật số có thể tạo điều kiện cho việc truyền tải thông tin nhanh chóng và hiệu quả, đồng thời tác động đến các tổ chức và cá nhân về trách nhiệm giảm phát thải carbon, sử dụng năng lượng sạch và bảo vệ môi trường.

Hội thảo quốc tế chuyển đổi xanh lần thứ nhất diễn ra với 8 phiên thảo luận, tập trung vào các nội dung chính: Chính sách, quản lý và kinh nghiệm trong chuyển đổi xanh; Chuyển đổi xanh trong bối cảnh chuyển đổi số; Giảm phát thải và chuyển đổi năng lượng; Thảm họa, môi trường và biến đổi khí hậu; Kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn; Vật liệu thân thiện với môi trường và công nghệ các-bon thấp; Sinh thái nông nghiệp và hệ thống thực phẩm bền vững; Văn hóa, giáo dục và truyền thông về chuyển đổi xanh.

Qua những bài tham luận giàu hàm lượng khoa học, cùng những thảo luận nghiêm túc và sôi nổi, các nhà khoa học, chuyên gia Việt Nam và quốc tế đều cho rằng chuyển đổi xanh là xu hướng thời đại, mang tầm vóc toàn cầu và Việt Nam không nằm ngoài xu hướng đó. Việt Nam đã xác định chuyển đổi xanh là lựa chọn chiến lược, là động lực chính và con đường ngắn nhất để phát triển kinh tế bền vững. Điều này được khẳng định rõ nhất với cam kết đưa phát thải ròng về 0 vào năm 2050 của Việt Nam tại Hội nghị các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 26 (COP26).

Nhiều ý kiến tại tại Hội thảo quốc tế chuyển đổi xanh lần thứ nhất tập trung vào chuyển đổi xanh là quá trình dài hạn, đòi hỏi sự kiên trì, chủ động tích cực của toàn xã hội. Trong quá trình chuyển đổi xanh, Việt Nam đối diện nhiều thách thức, đặc biệt về vốn đầu tư, công cụ pháp lý và triển khai thực tế hiệu quả, hiệu suất. Nhưng trong dài hạn, những thành quả gặt hái được từ chuyển đổi xanh sẽ đưa chúng ta lên một tầm cao mới của một xã hội văn minh về sản xuất, tiêu dùng hiệu quả và bền vững.

Đặc biệt, các nhà khoa học và chuyên gia khẳng định, chuyển đổi xanh yêu cầu phải có tư duy đổi mới và sáng tạo trong cách làm, trong cách thức thực hiện, có thể chế đột phá, thí điểm, phải dựa vào ứng dụng công nghệ mới, phát triển các mô hình mới, sáng tạo trong huy động nguồn lực và phải gắn với liên kết và phối hợp, kể cả hợp tác quốc tế. Tất cả các tầng lớp xã hội cần phải vào cuộc ngay, phải chung tay, phối hợp để cùng đóng góp cho quá trình chuyển đổi xanh này nhanh và hiệu quả, giúp chúng ta đạt được các mục tiêu phát triển bền vững.

SDG14: TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG BIỂN (LIFE BELOW WATER)

Mục tiêu 14 (SDG 14) được xây dựng nhằm mục đích quản lý và bảo vệ bền vững các hệ sinh thái biển và ven biển tránh khỏi tình trạng ô nhiễm, khai thác quá mức, cũng như giải quyết các tác động của axit hóa đại dương. Tăng cường bảo tồn và sử dụng bền vững các nguồn tài nguyên trên đại dương thông qua luật pháp quốc tế nhằm giảm thiểu giảm thiểu một số thách thức đối với các đại dương của chúng ta.

SDG15: TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG TRÊN ĐẤT LIỀN (LIFE ON LAND)

Các hoạt động khoa học nhằm tăng cường bảo tồn và sử dụng bền vững nguồn đất, bao gồm rừng và đất trong khu bảo tồn hoang dã. Duy trì và tăng cường đa dạng sinh học tại các hệ sinh thái hiện tại, đặc biệt là các hệ sinh thái đang bị đe dọa nhưng vẫn đảm bảo sinh kế cho các cộng đồng địa phương.

Các tin liên quan:

- Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật – một thành viên mới của ĐHQGHN

- Sinh viên ĐHQGHN thỏa sức sáng tạo thời trang với vật liệu tái chế