Nhân dịp kỷ niệm Ngày nhà giáo Việt Nam 20-11, chúng tôi đã có cuộc phỏng vấn tân Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Hữu Dư, Phó chủ nhiệm Khoa Toán - Cơ - Tin học, Trường ĐHKHTN, nhà giáo trẻ nhất của ĐHQGHN được công nhận chức danh giáo sư đợt này.
PV: Xin chúc mừng ông đã được công nhận chức danh Giáo sư đợt năm 2006. Thưa ông, Ngày nhà giáo Việt
GS. Nguyễn Hữu Dư: 20 tháng 11 là ngày lễ thiêng liêng của thầy, trò và mỗi người Việt
Tôi là một trong 44 nhà giáo, và là một trong ba nhà giáo của ĐHQGHN, được công nhận chức danh Giáo sư đợt này. Tôi nhận được danh hiệu này trước hết là do sự nỗ lực của bản thân, song cũng nhờ sự giúp đỡ lớn lao của các thầy, những thế hệ đi trước, của các anh em đồng nghiệp, của gia đình và cả những học trò của mình. Qua đây, tôi xin được tỏ lòng biết ơn đến tất cả mọi sự giúp đỡ quý báu đó. Chỉ có một điều băn khoăn là dù đã trên 50 tuổi mà vẫn được coi là giáo sư trẻ nhất của ĐHQGHN được phong đợt này. Phải chăng đó là điều đáng buồn cho mỗi chúng ta bởi ở nước ngoài người ta có thể được công nhận là giáo sư từ ở độ tuổi 30. Có thể là chuẩn mực của chúng ta và cách làm của chúng ta khác hơn… Song tôi không nghĩ chuẩn của chúng ta quá cao nhưng đạt được nó thật là khó khăn. Có lẽ điều kiện làm việc của chúng ta quá kém và chúng ta chưa có được sự động viên, khích lệ, sự bắt buộc, tạo điều kiện cho những người trẻ hơn có cơ hội phấn đấu và cống hiến tốt hơn. Tôi còn nhớ lại rằng trước năm 2000, ta còn đưa cả tiêu chuẩn mức lương vào để xét học hàm.
PV: Thưa Giáo sư, Giáo sư đã đến với ngành Toán và sự nghiệp “trồng người” như thế nào?
![]() |
GS. Nguyễn Hữu Dư và hai nghiên cứu sinh do ông hướng dẫn tại Đại học Mahidol (Bangkok, Thai Lan). |
Năm 1979, tôi tốt nghiệp Khoa Toán, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội và được giữ lại công tác tại Khoa. Từ đó cho tới nay đã gần ba mươi năm trôi qua, tôi vừa giảng dạy vừa học hỏi các bạn, các thầy để nâng cao trình độ chuyên môn của mình. Phải nói Khoa Toán, nơi tôi đang công tác, là cái nôi bình yên, nuôi dưỡng ý thức phấn đấu cho mỗi thầy - trò chúng tôi. Ở đó có những người thầy mẫu mực, những người trò đã sớm có hoài bão khoa học của mình.
Nghề dạy học, nói cách văn hoa hơn là Kỹ sư tâm hồn, đôi lúc người ta còn ví là Người lái đò, theo tôi nghĩ đã, đang và mãi mãi là một nghề cao quý. Tôi vẫn nhớ mãi câu nói của người xưa “Học thịnh đất nước thịnh, học suy đất nước suy”. Xem ra như vậy giáo dục là tay lái để cho con tàu tiến lên, là cái gương để soi lại sự phát triển của một xã hội. Với cá nhân tôi, được làm người thầy là một vinh dự lớn lao.
PV: Thưa Giáo sư, ông nghĩ thế nào về con đường mình đã lựa chọn?
GS. Nguyễn Hữu Dư: Nghề làm Toán có lẽ là một trong những nghề có nhiều đòi hỏi, yêu cầu khắt khe và đôi khi cả là một sự khổ hạnh. Sự chà xát trong chiến trường, trong cuộc sống có ích rất nhiều cho những người làm về khoa học xã hội, còn đối với những người làm về khoa học tự nhiên, đặc biệt là nghề làm Toán, thì sự chà xát trong cuộc sống ấy mang lại rất ít lợi ích cho nghề nghiệp của mình. Sau khi trở về từ chiến trường, nhiều đồng nghiệp tôi đã chọn ngành khác để học hay con đường khác để đi nhưng có lẽ vì tôi là người chậm thay đổi nên tôi lại tiếp tục con đường đã chọn. Trước đây, tôi vẫn nói đùa là sau này không bao giờ cho con cái mình học cái ngành 6K (khó khăn - khắc khổ - khô khan) này vì học Toán quá vất vả nhưng cuối cùng thì sự lựa chọn của hai con tôi lại ngược lại, chúng đều theo học ngành Toán…
Cũng có thể có theo nghề Toán, mới thấy được nghề này cũng có những thi vị nhất định như khi anh phát minh được một định lý, anh sẽ có cảm giác giống như như một vận động viên leo núi chinh phục được đỉnh núi nào đó, hay nhà khảo cổ tìm được một di tích lắng đọng tiếng nói của ngàn xưa. Dù rằng có ai đó nói đến sự vô dụng của ngành Toán trong cuộc sống xã hội hiện nay, cá nhân tôi vẫn cho rằng Toán học đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội của nước nhà. Nếu bây giờ được chọn lại, biết đâu tôi vẫn sẽ chọn lại ngành Toán. Ở Khoa Toán - Cơ - Tin học, mọi người hay đùa bảo tôi là “yêu hơi nhiều” vì tôi quan tâm và đã đạt được kết quả ở khá nhiều chuyên ngành của Toán như Giải tích, Xác suất Thống kê... Song, tôi lại nghĩ rằng một sự biết sâu và rộng lại rất có ích cho việc đào tạo thế hệ làm Toán tiếp theo.
Tôi đã lựa chọn ngành Toán, học nó và bây giờ là giảng dạy, nghiên cứu về nó. Tôi đúc rút ra kinh nghiệm rằng để đạt được hiệu quả khi làm bất cứ một việc gì đều cần có sự say mê. Với nghề Toán cũng vậy - cần phải có sự say mê thực sự, tận tụy với công việc…
![]() |
GS.TS Nguyễn Hữu Dư tại Hội nghị khoa học kỷ niệm 50 năm thành lập Khoa Toán - Cơ - Tin học, 10/2006. Ảnh: BT |
PV: Được biết, Giáo sư rất tâm đắc với vấn đề làm việc theo nhóm trong nghiên cứu khoa học. Giáo sư có thể nói đôi điều về vấn đề này không?
GS. Nguyễn Hữu Dư: Con người Việt
PV: Thưa Giáo sư, tháng 11 này, cả nước ta đang kỷ niệm Ngày nhà giáo Việt Nam, với tư cách là một nhà giáo đã có gần 30 năm gắn bó với giảng đường, Giáo sư đánh giá như thế nào về mối quan hệ thầy - trò ở môi trường giáo dục đại học hiện nay?
GS. Nguyễn Hữu Dư: Tôi cũng đã từng tham gia giảng dạy ở nhiều nước và cũng đã biết mỗi nước có một phong cách, truyền thống riêng biệt. Nếu như ở Mỹ, sau giờ học thầy và trò quan hệ như những công dân bình đẳng về mặt xã hội. Ở Pháp, quan hệ thầy trò có cách biệt hơn nhưng nhìn chung vẫn bình đẳng. Ở Nhật quan hệ thầy - trò thể hiện rất rõ nét và chắc rằng ở những nước Châu Á chịu nhiều ảnh hưởng của đạo Khổng như chúng ta thì trong quan hệ thầy - trò có những tôn ty, trật tự và tình cảm nhất định chứ không đơn thuần là một người đi bán kiến thức và một người đi mua kiến thức. Tôi không nói là như thế không bình đẳng mà tôi muốn nhấn mạnh đến một trật tự trong tiềm thức. Xã hội chúng ta đang phát triển, đang được Âu - Mỹ hóa thì có lẽ cũng sẽ có những ứng xử khác nhau tương ứng trong quan hệ thầy trò. Song tôi nghĩ rằng, dù có một học trò nào đó không muốn chào thầy hoặc thậm chí, trong lịch sử, có những người còn tệ hơn: bán rẻ người thầy cho kẻ thù… thì nhìn chung lại, quan hệ thầy - trò ở Việt
PV: Nhân Ngày nhà giáo Việt Nam, Giáo sư có tâm sự gì muốn gửi tới các nhà giáo nói chung và đồng nghiệp của mình nói riêng?
GS. Nguyễn Hữu Dư: Kế thừa truyền thống tôn sư trọng đạo, tôi mong mỏi rằng các nhà giáo hãy hết lòng tận tuỵ với trò, trò hết lòng với thầy để cùng nhau học tập. Mong cho mỗi trò luôn vượt lên chính bản thân mình để tiến tới đỉnh cao trong khoa học và công việc, đạt được điều mong muốn trong cuộc sống. Mong rằng ngành giáo dục của nước ta sẽ góp phần to lớn đưa Việt
PV: Xin cảm ơn Giáo sư. Xin chúc mừng Giáo sư nhân Ngày nhà giáo Việt