Chương trình Tây Bắc: Ứng dụng công nghệ lấy nước kiểu ngầm cho tỉnh Lào Cai

TS.Nguyễn Chí Thanh Chủ nhiệm đề tài trình bày kết quả nghiên cứu tại buổi nghiệm thu đánh giá

Đến dự buổi Hội đồng nghiệm thu cấp Nhà nước gồm 9 thành viên do GS.TS Trần Đình Hợi - Viện Nước, Môi trường và Biến đổi khí hậu thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam làm chủ tịch. Cùng đại diện lãnh đạo Bộ Khoa học Công nghệ, Văn phòng chương trình Tây Bắc, ĐHQGHN và các đơn vị liên quan.

Theo đó, Hội đồng nghiệm thu đánh giá đề tài có tính ứng dụng thực tiễn cao và sẽ sớm được chuyển giao cho địa bàn tỉnh Lào Cai trong thời gian tới nhằm giải quyết và tháo gỡ khó khăn về cấp nước sinh hoạt, sản xuất, chăn nuôi của đồng bào tại xã Cốc San, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. 

Đề tài đã xây dựng được công trình thử nghiệm ứng dụng giải pháp lấy nước kiểu ngầm kiểu mới thay thế kiểu lấy nước truyền thống cho công trình đập dâng tại xã Cốc San, Bát Xát, Lào Cai.

Sau 2 năm triển khai đến nay, đề tài sản phẩm đã được đăng ký sáng chế “phương pháp thu nước ngầm đáy sông, suối kiểu nằm ngang do Cục sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học Công nghệ cấp”. Bên cạnh hoạt động thực tiễn, đề tài còn có 04 bài báo khoa học, 02 đầu sách chuyên khảo sắp xuất bản và đào tạo được 02 thạc sỹ.

Đại diện đơn vị đặt hàng: ông Đinh Văn Sửu Phó Chi cục trưởng chi Cục Thủy lợi tỉnh Lào Cai cho rằng: Với đặc điểm nổi bật của khí hậu vùng Tây Bắc nói chung và Lào Cai nói riêng, lượng mưa quá thấp chỉ vào khoảng 1500mm trong khi đó lượng bốc hơi hàng năm lên đến 800mm. Địa hình vùng Tây Bắc vô cùng hiểm trở có độ dốc lớn và bị phân cắt rất mạnh là các dãy núi cao xen lẫn các thung lũng nhỏ hẹp. Các thung lũng này thường bị chia cắt bởi các sông suối nhỏ. Các đặc thù tự nhiên nêu trên tạo cho khu vực Tây Bắc có các khu vực trồng lúa (khu tưới) nhỏ hẹp với diện tích phổ biến từ 10 đến 50 ha. Để cấp nước phục vụ sản xuất cho các khu tưới đó thì công trình hiệu quả nhất là đập dâng.

Do vậy hằng năm khi lũ về đập thường bị hư hỏng, bị bồi lấp, cuốn trôi…. dẫn đến hiệu quả cấp nước của các công trình này bị suy giảm nghiêm trọng. Theo kết quả thống kê của các tỉnh trên địa bàn nghiên cứu hầu hết các công trinh đập dâng này chỉ đảm bảo được khoảng 50÷60 % năng lực so với thiết kế, thậm chí rất nhiều công trình không còn khả năng cấp nước.

Ông đánh giá cao mô hình thiết kế đập dâng, mô hình này đạt tiêu chí của đơn vị đặt hàng. Ông mong muốn Chương trình Tây Bắc phối  hợp với đơn vị chủ trì đề tài sớm triển khai rộng rãi dự án mô hình thu nước ngầm này để bà con địa phương thuộc tỉnh Lào Cai có nguồn nước ổn định để tăng gia sản xuất cũng như thay hệ thống lọc thô của hệ thống cấp nước sạch của địa phương hiện nay.

Chủ nhiệm đề tài, TS Nguyễn Chí Thanh khẳng định: Trong quá trình thực hiện đề tài, nhóm đã nghiên cứu sâu và đã đề xuất được bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả đập dâng, các vấn đề như: hiệu quả kinh tế, hiệu quả xã hội, tính dễ bị tổn thương. Qua quá trình vận hành được các chuyên gia, người dân địa phương đánh giá đạt hiệu quả thu nước tốt, thi công nhanh và đơn giản, dễ dàng vận hành và bảo dưỡng, độ ổn định cao đã được kiểm chứng là ổn định sau 2 đợt lũ lớn.

Tại buổi nghiệm thu, các kiến nghị, giải pháp đề xuất của nhóm tác giả được hội đồng nghiệm thu đánh giá là có ý nghĩa thực tiễn cao, làm cơ sở khoa học cho việc xây dựng, quy hoạch, hoàn thiện đề tài để đề tài được góp phần vào việc phát triển kinh tế vùng Tây Bắc nói riêng và kinh tế, xã hội của đất nước nói chung.

Được biết, các đoàn kiểm tra, thanh tra của Sở, Bộ khoa học và Công nghệ cùng với các chuyên gia đã có kết luận và đánh giá cao về tính hiệu quả, tính sáng tạo của công nghệ và đã có đề nghị bằng văn bản để cho phép tiếp tục nghiên cứu triển khai nhân rộng mô hình.