Phó Giám đốc ĐHQGHN Nguyễn Hoàng Hải dự và phát biểu khai mạc hội thảo.
Tham dự hội thảo có GS. Alexey Ustinov - Giám đốc Phòng thí nghiệm Công nghệ Lượng tử siêu dẫn, ĐH Khoa học và Công nghệ Quốc gia Liên bang Nga (MISiS), GS. Natalia Maleeva – Giám đốc Trung tâm Thiết kế Lượng tử, ĐH Khoa học và Công nghệ Quốc gia Liên bang Nga (MISiS), đai diện Ban chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, đại diện lãnh đạo các đơn vị nghiên cứu, hoạch định chính sách cùng các nhà khoa học, các chuyên gia trong và ngoài nước.
Hội thảo nằm trong chuỗi hoạt động triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá trong giáo dục - đào tạo, gắn với chiến lược thu hút học giả quốc tế và xây dựng các viện công nghệ chiến lược trực thuộc Công viên Công nghệ cao và Đổi mới sáng tạo của ĐHQGHN.
 |
| Phó Giám đốc ĐHQGHN Nguyễn Hoàng Hải khẳng định, công nghệ lượng tử là lĩnh vực mới, có tính đột phá, đang được Đảng và Nhà nước ưu tiên phát triển trong các chiến lược lớn về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo |
Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Giám đốc ĐHQGHN Nguyễn Hoàng Hải khẳng định, công nghệ lượng tử là lĩnh vực mới, có tính đột phá, đang được Đảng và Nhà nước ưu tiên phát triển trong các chiến lược lớn về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Ông nhấn mạnh, điều này đã được thể hiện rõ trong Nghị quyết số 57-NQ/TW và Nghị quyết số 71-NQ/TW, trong đó khuyến khích thu hút các nhà khoa học quốc tế, xây dựng các trung tâm nghiên cứu trọng điểm và hình thành các ngành học mới bắt kịp xu hướng công nghệ toàn cầu.
Ông cho biết, nghiên cứu lượng tử tại Việt Nam nói chung và tại ĐHQGHN nói riêng không phải là điều hoàn toàn mới. Trong nhiều năm qua, các nhóm nghiên cứu của ĐHQGHN đã tiếp cận sâu với vật lý cơ bản, đặc biệt là các lĩnh vực cơ học lượng tử, lý thuyết trường lượng tử và vật lý chất rắn. Tuy nhiên, phần lớn các công trình vẫn tập trung vào nền tảng lý thuyết, chưa chuyển mạnh sang hướng công nghệ lượng tử ứng dụng - khai thác những nguyên lý vi mô của thế giới lượng tử để tạo ra các công nghệ đột phá như máy tính lượng tử, cảm biến lượng tử, truyền thông lượng tử hay mã hóa lượng tử. Ông nhấn mạnh, việc chuyển hướng từ nghiên cứu cơ bản sang ứng dụng công nghệ lượng tử chính là bước đi cần thiết để ĐHQGHN thực hiện vai trò tiên phong của một trung tâm đại học – nghiên cứu hàng đầu cả nước.
Phó Giám đốc ĐHQGHN đặc biệt nhấn mạnh ý nghĩa của Hội thảo lần này như một diễn đàn để các nhà khoa học trong nước và quốc tế cùng thảo luận những vấn đề cốt lõi về hướng nghiên cứu, đầu tư và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao về công nghệ lượng tử tại Việt Nam, từ đó giúp xác định con đường chiến lược phát triển công nghệ lượng tử cho Việt Nam trong giai đoạn tới.
Phó Giám đốc ĐHQGHN Nguyễn Hoàng Hải cũng bày tỏ sự trân trọng đối với GS. Alexey Ustinov, một trong những học giả hàng đầu thế giới trong lĩnh vực mạch lượng tử siêu dẫn và máy tính lượng tử, người đã nhận lời đảm nhiệm vai trò Viện trưởng Danh dự Viện Công nghệ Lượng tử ĐHQGHN, cùng với GS. Natalia Maleeva, đại diện thế hệ khoa học trẻ Nga với các công trình nổi bật trong thiết kế và tối ưu hóa bộ xử lý lượng tử.
Các chuyên đề thảo luận tại hội thảo xoay quanh bức tranh toàn cảnh về công nghệ lượng tử toàn cầu và cơ hội cho Việt Nam, từ nền tảng mạch lượng tử siêu dẫn, tính toán lượng tử với vật liệu lai bán dẫn - siêu dẫn, đến đào tạo nguồn nhân lực lượng tử, thiết kế bộ xử lý lượng tử siêu dẫn và kế hoạch phát triển truyền thông lượng tử tại Việt Nam, nhằm hướng tới mục tiêu xây dựng hệ sinh thái khoa học - công nghệ lượng tử cho ĐHQGHN và quốc gia.
 |
| GS. Areeya Chantasri từ Đại học Mahidol (Thái Lan) chia sẻ kinh nghiệm phát triển Cộng đồng nghiên cứu lượng tử Thái Lan – Đông Nam Á trong khuôn khổ Liên minh Nghiên cứu Công nghệ Lượng tử (QTRic) |
GS. Areeya Chantasri từ Đại học Mahidol (Thái Lan) chia sẻ kinh nghiệm phát triển Cộng đồng nghiên cứu lượng tử Thái Lan – Đông Nam Á trong khuôn khổ Liên minh Nghiên cứu Công nghệ Lượng tử (QTRic). Bà cho biết, ba hướng nghiên cứu trọng tâm của ngành công nghệ lượng tử Thái Lan bao gồm: đo lường lượng tử, truyền thông lượng tử và mô phỏng thuật toán lượng tử. Bắt đầu từ một nhóm nghiên cứu nhỏ với khoảng 20 nhà khoa học, Thái Lan đã phát triển được mạng lưới hơn 120 giảng viên và nhà khoa học đến từ 17 viện nghiên cứu và 2 doanh nghiệp khởi nghiệp, nhận được tài trợ 9 triệu USD từ Chính phủ giai đoạn 2020–2025. Bà nhấn mạnh vai trò của hợp tác khu vực ASEAN trong phát triển nhân lực và cho biết Việt Nam sẽ đăng cai cuộc thi SEA Quantum Hackathon 2026.
 |
| GS. Alexey Ustinov trình bày chuyên đề “Mạch lượng tử siêu dẫn: từ tính toán lượng tử đến cảm biến và truyền thông” |
GS. Alexey Ustinov trình bày chuyên đề “Mạch lượng tử siêu dẫn: từ tính toán lượng tử đến cảm biến và truyền thông”. Ông giới thiệu nguyên lý hoạt động của qubit siêu dẫn – đơn vị cơ bản trong máy tính lượng tử, được hình thành từ các mạch điện có tiếp xúc, cho phép trạng thái lượng tử 0 và 1 tồn tại đồng thời trên “cầu Bloch”. Từ kinh nghiệm nhiều năm nghiên cứu tại Đức và Nga, ông phân tích các thách thức lớn nhất hiện nay là nhiễu lượng tử và khuyết tật hai mức (TLS), yếu tố giới hạn thời gian duy trì trạng thái lượng tử của qubit.
Giáo sư giới thiệu những thành tựu mới của nhóm nghiên cứu tại MISiS, đồng thời khuyến nghị Việt Nam nên bắt đầu bằng các phòng thí nghiệm quy mô nhỏ (vài qubit), chú trọng đào tạo kỹ sư lượng tử và gửi sinh viên thực tập tại các phòng thí nghiệm quốc tế để rút ngắn thời gian tiếp cận công nghệ.
 |
| Viện trưởng Viện Công nghệ Lượng tử ĐHQGHN Nguyễn Quốc Hưng trình bày các công trình nghiên cứu về qubit lai cho phép kiểm soát trạng thái lượng tử bằng điện trường thay vì từ trường |
Viện trưởng Viện Công nghệ Lượng tử ĐHQGHN Nguyễn Quốc Hưng, tập trung vào hướng nghiên cứu “Tính toán lượng tử với vật liệu lai bán dẫn - siêu dẫn”. Ông trình bày các công trình nghiên cứu về qubit lai cho phép kiểm soát trạng thái lượng tử bằng điện trường thay vì từ trường, mở ra khả năng chế tạo qubit hiệu quả hơn, ít nhiễu hơn và tương thích với công nghệ bán dẫn hiện có. Báo cáo cũng giới thiệu các hướng mới như thiết kế đối xứng chống nhiễu và điều khiển cổng điện, tạo tiền đề cho quá trình chuyển từ máy tính lượng tử ồn (NISQ) sang máy tính lượng tử chịu lỗi (FTQC).
 |
| Hội thảo thu hút sự quan tâm của đông đảo chuyên gia, nhà khoa học, giảng viên, sinh viên trong và ngoài ĐHQGHN |
Các chuyên gia, nhà khoa học, giảng viên và sinh viên đã đặt ra nhiều câu hỏi xoay quanh định hướng hợp tác quốc tế, đào tạo nhân lực và chiến lược đầu tư hạ tầng nghiên cứu trong lĩnh vực công nghệ lượng tử. Chia sẻ kinh nghiệm của Nga, GS. Ustinov cho biết, song song với việc xây dựng cơ sở vật chất, cần cử sinh viên và nhà nghiên cứu trẻ đến các phòng thí nghiệm quốc tế để học tập thực hành. Ông khuyến khích Việt Nam “bắt đầu từ hạt giống sẵn có” thay vì cố gắng cạnh tranh trực tiếp với các tập đoàn lớn, đồng thời đầu tư vào những hệ thống thử nghiệm nhỏ để làm chủ quy trình vận hành và phát triển hướng nghiên cứu riêng.
 |
| GS. Ustinov cho rằng, song song với việc xây dựng cơ sở vật chất, cần cử sinh viên và nhà nghiên cứu trẻ đến các phòng thí nghiệm quốc tế để học tập thực hành |
Về công nghệ, các chuyên gia thảo luận sôi nổi quanh việc lựa chọn nền tảng phù hợp. Các ứng dụng tiềm năng của tính toán lượng tử được đề cập gồm tối ưu hóa hậu cần, mô hình hóa thị trường tài chính và mô phỏng hệ vật lý phức tạp - những lĩnh vực Việt Nam có thể tham gia khi năng lực phần cứng được cải thiện.
Hội thảo “Gặp gỡ Hà Nội về Công nghệ Lượng tử lần thứ nhất” không chỉ là diễn đàn trao đổi học thuật mà còn là dấu mốc khởi đầu trong việc hình thành hệ sinh thái lượng tử Việt Nam, nơi các nhà khoa học trong và ngoài nước cùng định hình chiến lược, chia sẻ tri thức và hướng tới mục tiêu xây dựng Việt Nam trở thành trung tâm nghiên cứu lượng tử hàng đầu khu vực.
' /></svg>)