Hội nghị thảo luận bàn tròn về phát triển công nghệ và công nghiệp bán dẫn: Làm chủ công nghệ, kiến tạo hệ sinh thái bán dẫn Việt Nam

Tham dự Hội nghị có đại diện lãnh đạo Bộ Công an, tỉnh Bắc Ninh, một số trường đại học và doanh nghiệp có thế mạnh và vai trò quan trọng trong chuỗi giá trị chip bán dẫn: Tập đoàn Viettel, MK Group, CT Group, Viện nghiên cứu Mitsubishi, FPT Semiconductor, Goertek Việt Nam…

Hội nghị là diễn đàn chia sẻ tầm nhìn, chiến lược và định hướng hợp tác để phát triển ngành bán dẫn tại Việt Nam trong bối cảnh đất nước đang bước vào kỷ nguyên chuyển đổi số toàn diện.

Cơ hội để Việt Nam định vị mình trong chuỗi giá trị toàn cầu ngành bán dẫn

Phó Giám đốc ĐHQGHN Phạm Bảo Sơn phát biểu khai mạc hội nghị

Phát biểu khai mạc hội nghị, Phó Giám đốc ĐHQGHN Phạm Bảo Sơn khẳng định, phát triển ngành bán dẫn không chỉ là mục tiêu chiến lược mà còn là cơ hội then chốt để Việt Nam vươn lên làm chủ các công nghệ cốt lõi, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu. Ông nhấn mạnh, ĐHQGHN đã chuẩn bị sẵn sàng từ việc đầu tư vào hạ tầng nghiên cứu, thiết kế các chương trình đào tạo chuyên sâu cho đến triển khai các đề tài trọng điểm với mục tiêu đưa ra sản phẩm cụ thể phục vụ doanh nghiệp và xã hội.

Trong đó, ĐHQGHN đang triển khai 15 đề tài nghiên cứu và xây dựng Trung tâm thiết kế, chế tạo, kiểm thử vi mạch quốc gia tại Hòa Lạc. ĐHQGHN cũng đặt mục tiêu đào tạo 10.000 chuyên gia trong lĩnh vực bán dẫn từ nay đến năm 2030 và đưa vào vận hành 3 chương trình đào tạo mới (Công nghệ Bán dẫn, Thiết kế Vi mạch, Khoa học & Kỹ thuật Vật liệu) ngay trong năm 2025, đồng hành cùng định hướng quốc gia phát triển ngành công nghiệp chip.

PGS.TS Nguyễn Trần Thuật, Viện trưởng Viện Bán dẫn và Vật liệu tiên tiến trình bày báo cáo “Chiến lược đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và nghiên cứu, phát triển sản phẩm trong lĩnh vực công nghệ bán dẫn tại ĐHQGHN”

Trình bày báo cáo “Chiến lược đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và nghiên cứu, phát triển sản phẩm trong lĩnh vực công nghệ bán dẫn tại ĐHQGHN”, PGS.TS Nguyễn Trần Thuật, Viện trưởng Viện Bán dẫn và Vật liệu Tiên tiến, thuộc Công viên Công nghệ cao và Đổi mới sáng tạo ĐHQGHN cho rằng, Việt Nam cần chọn đúng phân khúc để phát triển, ưu tiên tập trung vào thiết kế fabless, đóng gói tiên tiến và chip ứng dụng AI - những lĩnh vực không đòi hỏi đầu tư quá lớn nhưng phù hợp với năng lực và cơ hội thị trường hiện nay. Ông cho biết, ĐHQGHN đã xác định 10 dòng chip chiến lược trong các lĩnh vực cảm biến, AI, IoT và tích hợp đóng gói thông minh; đồng thời đặt mục tiêu đạt 100 công bố quốc tế và 20 sở hữu trí tuệ trong vòng 3 năm tới.

Về đào tạo, ĐHQGHN đã xây dựng và triển khai đào tạo các chương trình mới tại Trường ĐH Công nghệ, Trường ĐH Việt Nhật và Trường ĐH Khoa học Tự nhiên, cùng với việc thành lập các viện nghiên cứu chuyên sâu và mở rộng hợp tác với các doanh nghiệp. Việc phát triển Viện Bán dẫn và Vật liệu Tiên tiến như một trung tâm liên kết “one stop shop” để kết nối nghiên cứu, đào tạo và doanh nghiệp, nhằm đảm bảo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhanh các đòi hỏi của thị trường, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp tham gia sâu vào hệ sinh thái đào tạo và nghiên cứu.

Tăng cường nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp

Thiếu tướng Đào Trọng Sơn, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp An ninh, Bộ Công an chia sẻ, đối với ngành công an, việc làm chủ công nghệ chip là điều bắt buộc nhằm phục vụ các thiết bị nghiệp vụ về giám sát, bảo mật, căn cước và định danh

Thiếu tướng Đào Trọng Sơn, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp An ninh, Bộ Công an chia sẻ, đối với ngành công an, việc làm chủ công nghệ chip là điều bắt buộc nhằm phục vụ các thiết bị nghiệp vụ về giám sát, bảo mật, căn cước và định danh. Bộ cũng đề xuất tăng cường nhân lực chất lượng cao, đầu tư xây dựng nhà máy đóng gói, lắp ráp và làm chủ công nghệ trong các ứng dụng lưỡng dụng. Thiếu tướng Sơn bày tỏ mong muốn các trường đại học, tổ chức khoa học và doanh nghiệp đồng hành để xây dựng ngành công nghiệp chip nội địa vững mạnh.

Ông Nguyễn Cương Hoàng, Trưởng ban Công nghệ Bán dẫn (Viettel Semiconductor) cho biết, Viettel cần tuyển dụng trên 1.300 nhân lực, trong đó 1.000 kỹ sư thiết kế và 300 nhân sự vận hành nhà máy, với yêu cầu 50-70% có trình độ tiến sĩ

Đại diện Tập đoàn Viễn thông Công nghiệp Viettel, ông Nguyễn Cương Hoàng, Trưởng ban Công nghệ Bán dẫn (Viettel Semiconductor) cho biết, Viettel cần tuyển dụng trên 1.300 nhân lực, trong đó 1.000 kỹ sư thiết kế và 300 nhân sự vận hành nhà máy, với yêu cầu 50-70% có trình độ tiến sĩ. Theo ông Hoàng, nếu không có nguồn lực được đào tạo ngay từ bây giờ thì khả năng vận hành nhà máy sẽ gặp nhiều trở ngại. Ông cũng nhấn mạnh việc Viettel sẵn sàng hợp tác với các trường đại học trong đào tạo theo đơn đặt hàng, tạo cơ hội nghiên cứu, thực hành và phát triển sản phẩm cụ thể.

Ông Đỗ Việt Hà, Giám đốc Công nghệ MK Group chia sẻ, doanh nghiệp này sẵn sàng tham gia vào các dự án toàn cầu

Từ góc nhìn của doanh nghiệp phát triển sản phẩm, ông Đỗ Việt Hà, Giám đốc Công nghệ MK Group chia sẻ, doanh nghiệp này đã đào tạo thành công hơn 500 kỹ sư trong 10 năm qua, sẵn sàng tham gia vào các dự án toàn cầu. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng mục tiêu 50.000 nhân lực đến năm 2030 là quá tham vọng nếu không có sự hợp tác chặt chẽ giữa doanh nghiệp và trường đại học trong đào tạo thực chất.

Ông Azmi Bin Wan Hussin Wan, Giám đốc điều hành CT Semiconductor, thuộc CT Group cho biết, với hơn 1.000 nhân sự cần tuyển trong 3 năm tới, doanh nghiệp này kêu gọi sự tham gia tích cực của các trường đại học để xây dựng chương trình đào tạo gắn với thực hành thực tế

Ông Azmi Bin Wan Hussin Wan, Giám đốc điều hành CT Semiconductor, thuộc CT Group cho biết, doanh nghiệp này đã triển khai cả hai khâu thiết kế và đóng gói, kiểm thử với nhà máy dự kiến hoàn thành trong năm 2025. Với hơn 1.000 nhân sự cần tuyển trong 3 năm tới, doanh nghiệp này kêu gọi sự tham gia tích cực của các trường đại học để xây dựng chương trình đào tạo gắn với thực hành thực tế.

Tín hiệu từ các đối tác quốc tế

Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) Võ Xuân Hoài thông tin, các phòng thí nghiệm dùng chung tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh đang được triển khai cùng với ĐHQGHN và ĐH Bách Khoa. Ông cũng cho biết phía Đài Loan đã cam kết cung cấp 1.000 học bổng mỗi năm cho sinh viên Việt Nam được đào tạo và thực hành tại nhà máy bán dẫn trong 2 năm, không yêu cầu chi phí.

Từ góc nhìn Nhật Bản, bà Vũ Kim Chi, Viện Nghiên cứu Mitsubishi cho rằng Việt Nam nên tận dụng mô hình "đi để trở về", đưa kỹ sư sang Nhật để học tập, làm việc, sau đó quay về đóng góp cho hệ sinh thái bán dẫn trong nước

Từ góc nhìn Nhật Bản, bà Vũ Kim Chi, Viện Nghiên cứu Mitsubishi cho rằng Việt Nam nên tận dụng mô hình "đi để trở về", đưa kỹ sư sang Nhật để học tập, làm việc, sau đó quay về đóng góp cho hệ sinh thái bán dẫn trong nước. Khu vực Kyushu của Nhật Bản hiện thiếu khoảng 1.000 nhân lực/năm và rất cần kỹ sư đóng gói, kỹ sư vận hành và chuyên gia thiết bị.

Các trường đại học sẵn sàng vào cuộc

Đại diện các trường đại học tham gia hội nghị đều thể hiện quyết tâm đồng hành. PGS.TS Bùi Nguyên Quốc Trình, giảng viên Khoa Công nghệ và Kỹ thuật tiên tiến, Trường ĐH Việt Nhật chia sẻ, Trường đã triển khai chương trình đào tạo Công nghệ kỹ thuật chip bán dẫn đầu tiên tại Việt Nam. Chương trình đào tạo kết hợp giữa thiết kế vi mạch, chế tạo và đóng gói, phù hợp với đầu ra thị trường đang cần. Đại diện Nhà trường cho biết, có hơn 700 hồ sơ dự tuyển cho 100 chỉ tiêu tuyển sinh được giao.

PGS.TS Bùi Nguyên Quốc Trình, giảng viên Khoa Công nghệ và Kỹ thuật tiên tiến, Trường ĐH Việt Nhật chia sẻ, Trường đã triển khai chương trình đào tạo Công nghệ kỹ thuật chip bán dẫn đầu tiên tại Việt Nam

PGS.TS Bùi Thanh Tùng, giảng viên Khoa Điện tử - Viễn thông, Trường ĐH Công nghệ cho biết, Nhà trường đã triển khai chương trình đào tạo bậc thạc sĩ theo đặt hàng của Tập đoàn Samsung Hàn Quốc, đồng thời mở ngành Thiết kế vi mạch và Vật liệu Vi điện tử. Trường bày tỏ mong muốn sinh viên được tiếp cận sớm với hệ thống thí nghiệm và sản xuất của Viettel để nâng cao thực hành.

PGS.TS Phạm Nguyên Hải, giảng viên Khoa Vật lý, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên chia sẻ, Nhà trường tập trung vào đào tạo thạc sĩ và tiến sĩ ngành bán dẫn, đồng thời đề xuất xây dựng liên kết phòng thí nghiệm WBG với một số đối tác doanh nghiệp, trường đại học

Đại diện Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, PGS.TS Phạm Nguyên Hải, giảng viên Khoa Vật lý chia sẻ, Nhà trường tập trung vào đào tạo thạc sĩ và tiến sĩ ngành bán dẫn, đồng thời Trường đã hợp tác với Đại học Quốc lập Dương Minh Giao thông NYCU (Đài Loan) và đang đề xuất xây dựng liên kết phòng thí nghiệm WBG cùng Viettel, VNPT và các trường đại học khác để phát triển chip 5G/6G từ vật liệu GaN và SiC.

PGS.TS Trương Việt Anh, Trưởng ban Khoa học - Công nghệ, Đại học Bách Khoa Hà Nội nhấn mạnh vai trò của mô hình hợp tác Lab-to-Lab và Lab-to-Enterprise, đồng thời thúc đẩy chuẩn hóa chương trình đào tạo theo tín chỉ cốt lõi và liên thông giữa các trường

PGS.TS Trương Việt Anh, Trưởng ban Khoa học - Công nghệ, Đại học Bách Khoa Hà Nội nhấn mạnh vai trò của mô hình hợp tác Lab-to-Lab và Lab-to-Enterprise, đồng thời thúc đẩy chuẩn hóa chương trình đào tạo theo tín chỉ cốt lõi và liên thông giữa các trường. Trường cho rằng chỉ khi có sự hợp tác chặt chẽ và rõ ràng về phân khúc, đào tạo mới thật sự hiệu quả.

Cần tập trung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành bán dẫn một cách có chiến lược và bài bản

Trưởng ban Khoa học và Đổi mới sáng tạo Trần Thị Thanh Tú chia sẻ, ĐHQGHN đang triển khai đề án phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành công nghiệp bán dẫn với ba cấu phần trọng tâm

Trưởng ban Khoa học và Đổi mới sáng tạo GS.TS Trần Thị Thanh Tú chia sẻ, ĐHQGHN đang triển khai đề án phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành công nghiệp bán dẫn với ba cấu phần trọng tâm: xây dựng đội ngũ giảng viên, nhà khoa học chuyên sâu trong nghiên cứu, thiết kế và chế tạo chip bán dẫn; xây dựng các chương trình đào tạo nguồn nhân lực bài bản về chip bán dẫn; phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, tăng cường kết nối sâu rộng với doanh nghiệp và các địa phương. Bà cho biết ĐHQGHN đặt mục tiêu có ít nhất hai dòng chip được doanh nghiệp đặt hàng vào cuối năm nay.

Bà Tú khẳng định ĐHQGHN sẵn sàng mở rộng hợp tác với các trường đại học và doanh nghiệp để khai thác hiệu quả nguồn lực phòng thí nghiệm, tránh chồng chéo đầu tư, đặc biệt là mong muốn phối hợp cụ thể với Đại học Bách Khoa Hà Nội và Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC).

Chuyên gia Nguyễn Bích Yến, Chủ tịch danh dự Viện Bán dẫn và Vật liệu tiên tiến khẳng định các ý kiến về chiến lược đào tạo nhân lực từ hội nghị đã phản ánh đúng nguyện vọng mà bà từng đề xuất với các trường đại học và một số doanh nghiệp

Chuyên gia Nguyễn Bích Yến, Chủ tịch danh dự Viện Bán dẫn và Vật liệu tiên tiến khẳng định các ý kiến về chiến lược đào tạo nhân lực từ hội nghị đã phản ánh đúng nguyện vọng mà bà từng đề xuất với các trường đại học và một số doanh nghiệp. Bà Yến cho rằng dù Việt Nam đang đi sau các quốc gia khác trong lĩnh vực bán dẫn, nhưng cơ hội vẫn luôn rộng mở nếu có sự đồng lòng cùng đi và hướng đến những mục tiêu cụ thể. Theo bà, các trường đại học và trung tâm nghiên cứu cần xây dựng các chương trình đặc thù, tập trung vào đào tạo thực hành để nhanh chóng phát triển nguồn nhân lực phù hợp yêu cầu thực tế.

Đặc biệt, bà Yến đề xuất cần chú trọng chương trình về chế tạo chiplet - những chip được chia nhỏ và thiết kế riêng cho từng ứng dụng cụ thể phù hợp với nhu cầu Việt Nam. Công nghệ chiplet kết hợp với đóng gói tiên tiến sẽ giúp Việt Nam sớm đưa các sản phẩm vi mạch vào thực tế và thương mại hóa nhanh chóng hơn. Bà nhấn mạnh vai trò then chốt của việc phối hợp chặt chẽ giữa các trường đại học để tránh đầu tư trùng lặp, phân công rõ trách nhiệm, và đảm bảo sản phẩm nghiên cứu có thể ứng dụng hiệu quả và tiếp cận nhanh ra thị trường quốc tế.

GS.TS Nguyễn Hữu Đức nhấn mạnh cần có một “tổng công trình sư” để quy hoạch đầu tư hiệu quả và không trùng lặp

GS.TS Nguyễn Hữu Đức, nguyên Phó Giám đốc ĐHQGHN bày tỏ mong muốn hội nghị lần này sẽ tạo sự thống nhất trong chiến lược phát triển ngành công nghiệp chip bán dẫn của Việt Nam. Ông nhấn mạnh cần có một “tổng công trình sư” để quy hoạch đầu tư hiệu quả và không trùng lặp. Theo ông, cần nhanh chóng có sản phẩm cụ thể để củng cố niềm tin của xã hội, đồng thời ưu tiên lựa chọn phân khúc cạnh tranh được ở thị trường quốc tế. GS. Đức cũng đề xuất tập trung đào tạo nhân lực trình độ cao, đặc biệt là các bậc thạc sĩ và tiến sĩ, kết hợp đào tạo theo hướng chứng chỉ doanh nghiệp để sát với thực tế hơn. Ông cho rằng cần điều chỉnh chiến lược đầu tư nghiên cứu cơ bản và đổi mới sáng tạo để hỗ trợ lâu dài các công nghệ lõi. Đặc biệt, GS. Đức nhấn mạnh tầm quan trọng của nguồn nhân lực chất lượng cao, đồng thời đề xuất các trường đại học cần phân công cụ thể từng lĩnh vực nghiên cứu, tăng cường phối hợp và tránh lãng phí nguồn lực hiện có.

Cam kết chia sẻ nguồn lực, đồng hành cùng doanh nghiệp phát triển công nghiệp bán dẫn

Tổng kết hội nghị, Phó Giám đốc ĐHQGHN Phạm Bảo Sơn cũng bày tỏ cảm ơn sâu sắc đến các doanh nghiệp, nhà khoa học và các trường đại học đã chia sẻ nhiều kinh nghiệm thực tế, tạo cơ sở quan trọng cho các bước hành động tiếp theo.

Về vấn đề đào tạo nguồn nhân lực, Phó Giám đốc Phạm Bảo Sơn chia sẻ, ĐHQGHN đang hợp tác chặt chẽ với các doanh nghiệp trong nước và quốc tế, có nhiều đơn đặt hàng cụ thể. Ông cũng kêu gọi các doanh nghiệp chủ động trao đổi, đề xuất điều chỉnh chương trình đào tạo để phù hợp nhu cầu thực tế, và các giảng viên ĐHQGHN sẵn sàng tham gia hỗ trợ, tư vấn.

Về nghiên cứu khoa học, ông cho biết ĐHQGHN đã chế tạo được các loại chip từ 5-6 năm trước. Hiện tại, nghiên cứu cần song song làm chủ công nghệ lõi và đáp ứng nhu cầu đặt hàng của doanh nghiệp, để đảm bảo các sản phẩm chip thực sự được ứng dụng rộng rãi. Ông cũng kêu gọi các doanh nghiệp như CT Group chủ động đặt hàng thiết kế chip theo yêu cầu.

Phó Giám đốc ĐHQGHN Phạm Bảo Sơn nhấn mạnh, hệ thống phòng thí nghiệm hiện đại đang được đầu tư tại Công viên Công nghệ cao và Đổi mới sáng tạo ở Hòa Lạc sẽ là trung tâm chia sẻ nguồn lực chung không chỉ cho ĐHQGHN mà cả các trường đại học và doanh nghiệp khác. Ông mong muốn có sự cởi mở, hợp tác chặt chẽ giữa các bên để tận dụng tối đa nguồn lực hiện có, phục vụ hiệu quả công tác đào tạo, nghiên cứu và thực hành cho sinh viên, đồng thời khẳng định, ĐHQGHN sẽ chủ động kết nối và hợp tác sâu rộng với doanh nghiệp.